Operatsion sistemalari mavzusini o‘qitish uslubiyoti Ishdan

Bir masalali operatsion sistemalar foydalanuvchiga bir vaqtning o‘zida kompyuterda faqat bitta amaliy vazifani hal etishga imkon beradi. Aniqroq aytadigan bo‘lsak, bunday sistemalar odatda bitta dasturni asosiy tartibda va yana bitta qo‘shimcha dasturni asosiy dastur tarkibida ishga tushirish imkoniyatini beradi. Masalan, asosiy tartibda matn protsessorini, qo‘shimcha sifatida chop etish dasturini ishga tushurish mumkin.
Ko‘p masalali operatsion sistemalar bir vaqtning o‘zida bir necha dasturni ishga tushurish imkoniyatini beradi. Bu dasturlar bir-birlariga monelik qilmagan holda parallel ishlaydilar. Masalan, bir dastur odam bilan shaxmat o‘ynashi, ikkinchisi - modem orqali boshqa kompyuterlar-dagi axborotlarni tekshirishi, uchinchisi musiqa eshittirishi mumkin.

Har qanday operatsion sistema, asosan, quyidagi 3 ta vazifani bajaradi:

1. 
   qurilmalarni (printer, klaviatura diskyurituvchi va boshqalar) boshqarish;
   
2. 
   dasturlarni boshqarish (yuklash, bajarish va boshqalar);
   
3. 
   buyruqlar va ko‘rsatmalarni bajarish.
   

Operatsion sistema tarkibi 3 guruhdan iborat:

• 
  vazifalarni rejalashtiruvchi qismni, qurilmalar drayverlarini, xotirani va fayl sistemasini boshqarish dasturini o‘z ichiga olgan operatsion sistema o‘zagi (rus. ядро, ing. kernel);
  
• 
  sistema kutubxonasi;
  
• 
  utilitlar qobig‘i.
  

Operatsion sistemaning o‘zagi, asosan, quyidagi dasturlardan iborat bo‘ladi:

• 
  uzilishlarni tahlil qilish moduli;
  
• 
  jarayonlarni hosil qilish va o‘chirish;
  
• 
  jarayonlarni bir holatdan boshqasiga o‘tkazish;
  
• 
  jarayonlarni muvofiqlashtirish;
  
• 
  kiritish-chiqarish amallarini boshqarish;
  
• 
  xotirani taqsimlash va qayta taqsimlash;
  
• 
  fayl sistemasi ishini boshqarish;
  
• 
  ishlarni hisobga olish va boshqalar.