Ooppp[[[[[[[[[[‘

АНДИЖОН ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИК ИНСТИТУТИ BMM 
50 
бадиий асарлар тизимида ифодаланса, эстетик онгнинг акс этиш кўлами анча 
кенг бўлиб, у одамларнинг меҳнат фаолиятида, унинг натижаларида, моддий ва 
маънавий маданиятнинг барча қадриятларида ифода топади. 
Якка одам эстетик онги - бу аниқ бир шахс онги, маънавий ду-нѐсининг 
бир қисми бўлиб, кенг маънода у ҳам ижтимоий мазмун касб этади. 
Жамият эстетик онгининг мазмуни якка одам эстетик онгидан анча кенг 
ва бой бўлиб, ижтимоий ҳаѐтнинг барча эстетик томонларини қамраб олади. 
Якка одам эстетик онги эса фақат битта шахс маънавий дунѐсининг эстетик 
соҳасини ўз ичига олади. 
Жамият эстетик онги мураккаб тизими, ҳаракатчан, ўзаро узвий 
алоқадорликда бўлган бир қатор қисмлардан иборат бўлади. Эстетик онгнинг 
турғун ва уйғун қисмлари: 
1) эстетик ҳис-туйғулар; 
2) эстетик дид; 
3) эстетик орзу; 
4) эстетик қарашлар ва назариялар. 
Эстетик ҳис-туйғулар – умуман инсон онгининг ажралмас қисми бўлиб, 
эстетик онгнинг асосий қатлами, пойдевори бўлиб ҳисобланади. Эстетик ҳис-
туйғулар нафосат, ҳамоҳанглик, уйғунлик, мослик каби тушунчалар билан 
бирга шодлик, ҳайратланиш, ажабланиш, эҳтиром, шавқ-завқ, нафрат каби 
тушунчаларни ҳам қамраб олади. Нафосат, олижаноблик, фожеа ва кулги ҳис-
туйғулари энг мураккаб ва турғун эстетик ҳис-туйғулардир. 
Эстетик дид – инсоннинг фикр-мулоҳазалари, хулқ-атвори, хатти-
ҳаракатлари моддий ва маънавий ижодкорлиги орқали намоѐн бўлади. Эстетик 
дид заминида гўзалликни хунукликдан ажрата билиш ва ундан беғараз 
шодланиш, лаззатланиш қобилияти ѐтади. Эстетик дид одамларнинг 
дунѐқараши, айниқса, эстетик қарашлари орқали ѐрқинроқ кўринади. Лекин 
эстетик қарашлар ҳамма вақт ҳам эстетик дидни ифодаламайди. Билишлар ва 
қарашлар дидда ифодаланиши учун улар шахс ички дунѐсига, идрок қилиш 
жараѐнига сингиб кетиши лозим. И.Кант: «дид – бу биргина одамга хос бўлган 
туғма қобилиятдир».