|
O ngning elementlari quyidagilardir: shaxsiyat, uning xususiyatlari; ruhiy tabiat jarayonlari va insonning holati. Bundan tashqari, aql quyidagilarni o'z ichiga oladi:
idrok;
munosabat;
tajriba.
Yuqoridagi komponentlarning har biri bir-biri bilan chambarchas bog'liq. Shunday qilib, ongning ustun qismi haqida gapiradigan bo'lsak, unda aql-idrok, ya'ni insoniy bilim faoliyati natijasi va natijasi. U o'zining tavsifini mantiq, xayolot, tasavvurga ega bo'lib , odamlar orasidagi o'zaro munosabatlarni, ularning umumiy faoliyatlarini ta'minlaydi.
Shuningdek, psixologiyada ham ongning tuzilishi tushuniladi, bu esa ilmning asosidir. Bularning barchasi "bilim" tushunchasi bilan birlashtirilgan.
Har birimizning faoliyatimiz, haqiqat voqealariga munosabat, shu jumladan, insonning atrof-muhitga oid munosabati va atrofdagi haqiqatni aks ettiradi. Bu tajriba bilan yaxshi chiziqlarga ega (odamning hissiy holati, his tuyg'usi). Shaxsiy munosabatlar insonning atrofidagi ob'ektlar, vaziyatlar, hodisalar munosabatlarini aks ettiradi. Ob'ektiv munosabat, bir guruh odamlar bo'lsa, hukmronlik, bo'ysunish, biriga qaramlik va boshqalar shaklida namoyon bo'ladi.
Tajriba haqiqatni his qilish natijasida insonning hissiyotlarini o'z ichiga oladi. Bugungi kungacha o'rganilmagan hodisa bo'lib qolayotgan ongning hissiy hissasi. Uning hayoti davomida turli hodisalar, ob'ektlar: qo'rquv, qulaylik, zavq, zavq va hokazolardan juda katta ta'siri bor. Shuni ta'kidlash kerakki, farovonlik ham inson ruhining hissiy tomonlarini shakllantiradi. Har bir tuyg'u tasvirlar bilan bog'liqligini aks ettiradi (ular bo'lishi mumkin: hodisalar, ob'ektlar, voqealar, odamlar, umuman jamiyat).
Hissiyotlar ham o'z navbatida ongning psixologik tuzilishini shakllantiradi. Ular dunyoga bo'lgan munosabatimizning aksidir. Tuyg'ulari, hissiyotlari, shaxsiyati tufayli atrofdagi haqiqatni baholash mumkin. Ular nutq aloqasi orqali ifodalanadi, shuning uchun ham rang-barangroq, insonning ongini yaxshiroq rivojlaydilar.
I nson ongining rivojlanishi
Inson psixikasi bilan eng yuksak taraqqiy etgan hayvon psixikasi o`rtasida katta farq bor. Hayvonlar “tili” bilan inson tilini hech (qanday) bir jihatdan taqqoslab bo`lmaydi. Hayvon o`z to`dasidagi boshqa o`ziga o`xshash hayvonlarga ayni choqdagi bevosita vaziyat bilan cheklangan hodisalar haqida faqatgina signal berolsa, inson til yordami bilan boshqa odamlarga o`tgan, hozirgi va kelgusi zamondagi narsalar haqida axborot berishi va ularga ijtimoiy tajriba o`tkazishi mumkin. Hayvon va odam tafakkurining bir - biridan farq qilishi ular tili o`rtasidagi farqqa bog`liqdir. Inson abstrakt tafakkurga - hayvon esa amaliy tafakkurga ega. Odam zaruriyatga mos ravishda ongli suratda ish k o`rish qobiliyatiga ega.
Qurol yasash va uni asrash qobiliyatiga egalik odamni ajratuvchi ikkinchi muhim farq hisoblanadi. Konkret vaziyatdan tashqarida hayvon hech vaqt qurolni boshqa narsalardan farqlab, qurol sifatida ajratmaydi va uni keyinchalik foydalanish uchun saqlab qo`ymaydi. Biron vaziyatda qurol o`z rolini o`tab bo`lgach, shu zahotiyok, hayvon uchun qurollik sifatini yo`qotadi. Odam ilgaridan o`ylab qo`yilgan reja bilan qurol yasaydi, quroldan tegishli maqsadlarda foydalanadi, hamda uni saqlab qo`yadi. Odam nisbatan doimiy buyumlar olamida yashaydi. Odam quroldan foydalanish tajribasini boshqalardan o`rganadi va o`zi bu tajribani boshqalarga o`rgatadi. Odam psixik faoliyatining hayvonlar psixikasidan uchinchi farqi shuki, inson o`zidan keyingi avlodlarga ijtimoiy tajriba qoldiradi. Odam bilan hayvon o`rtasidagi to`rtinchi, g`oyat muhim farq hissiyoti o`rtasidagi farqdir. Rivojlanish sharoitlarining turlicha bo`lishi odam psixikasining hayvon psixikasidan ajratuvchi muhim farqlardan hisoblanadi. Agar odam insoniyat tajribasini o`zlashtirmas ekan, o`ziga o`xshagan odamlar bilan munosabatga kirishmas ekan, shaxs sifatida tarkib topmaydi. Inson ongining rivojlanishiga asosiy omil mehnat faoliyati bo`lgan, ya`ni odamlarning birgalikda qurol yasash va undan foydalanish faoliyatlari bo`lgan. Mehnat faoliyati ijtimoiy munosabatlar taraqqiyotiga ta`sir qiladi, ijtimoiy munosabatlarning rivojlanishi esa mehnat faoliyatining takomillashuviga ta`sir ko`rsatadi. Inson ongi mehnatda rivojlanadi. Inson ongi evolyutsion taraqqiyot jarayonida aks ettirishning eng yuksak shakli sifatida maydonga kelib, ong tufayli odam moddiy dunyodagi narsalarning ob`ektiv barqaror xususiyatlarini ajrata oladi va shu asosda tevarak -atrofdagi voqelikni o`zgartira oladi. Demak, inson psixikasini - ong deb atash mumkin.
Inson ongining tuzilishini shakllantirish
Ma'lumotlar 4 darajadan iborat:
Ongli bilim (masalan, ongli ravishda suratga olishni o'rganish, buni o'rganish, kerakli ijodiy qobiliyatlarni qo'lga kiritish uchun qaror qabul qilish).
Bilmaslik jaholat (Salvador Dali kabi qanday chizish kerakligini bilmayman va u sizni xafa qilmaydi).
Ongli jaholat (siz qandaydir mo'ylov qandayligini bilmasangiz ham, qanday qilib chizish kerakligini bilishingiz kerak).
Sonsatsiz ma'lumotlar ( qo'llar, ustunlarni chizish, aytaylik, "mashinada").
Ongning tuzilishi va o'z-o'zini anglash
O'z-o'zini anglash - ongning tuzilishidagi eng yuqori darajadir. O'z-o'zini anglashdan kelib chiqqan holda, siz o'zingizning "Men" ni tushunishingiz, jamiyatga ta'sir qilishingiz, undagi rolingizni tushunishingiz mumkin. Bu shaxsga shaxsiy bilimlarni, ko'nikmalarni, xatti-harakatlarni, ishlarni, fikrlarni tahlil qilish va baholash imkonini beradi. Bu o'zini o'zi yaxshilashning asosiy shartidir. O'zingizni boshqalar bilan aloqada bilib, siz o'zingizning ongingizni to'g'rilasiz, chunki to'liq kollektivizm - uning eng yuqori shakli.
Mavzu: Ongning taraqiyoti
Do'stlaringiz bilan baham: |
