Ongning tuzilishI 1-§. Psixika va ong

ONGNING TUZILIShI
1-§. Psixika va ong
S
Психика
haxsning asosiy tuzilmaviy elementi psixikadir. Ongning o‘zi esa psixikaning oliy ko‘rinishidir, chunki oliy hayvonlarda materiya tuzilishining biologik darajasida vujudga kelgan psixikaning o‘zi murakkab tuzilishga egadir va tadrijiy evolyusiya natijasida borliq tuzilishining sifat jihatidan boshqacha, ijtimoiy darajasida ongni keltirib chiqaradi.
Oliy hayvonlar psixikasi darajasida juda murakkab xatti-harakat, tashqi sharoitga moslashuv, muayyan maqsadga yo‘naltirilgan faoliyat ifodalanadi, taxminiy-tadqiqiy faoliyat elementlari shakllanadi, aql-idrok elementlari va boy, rivojlangan xotira paydo bo‘ladi. Agar murakkab psixikali oliy hayvonlarda atrofdagi muhit bilan o‘zaro ta’sir usuli, asosan, ularning tana tuzilishi, fiziologiyasi va anatomiyasi bilan aniqlansa, odamning ongi - psixika ko‘rinishining oliy shakli – faqat odamning o‘ziga o‘xshaganlar bilan aloqasi natijasida, ya’ni bevosita inson borlig‘ining ijtimoiy tashkiloti ta’siri ostida rivojlanadi. Odamning psixikasi shaxsning psixik tuzilishini, uning xarakterini, temperamentini, qobiliyatlarini, qadriyat mo‘ljallarini, o‘zini-o‘zi tahlil qilish va baholashini, individual fikrlash uslubi va turmush tarzini belgilab beradi. Inson psixikasi ongni ham, inson ichki dunyosining ong nazoratidan tashqarida bo‘lgan qatlamini, ya’ni ongostini ham o‘z ichiga oladi.
I
Онг

nson ongi shaxsning ichki ruhiy dunyosi, sub’ektiv reallik sifatida murakkab ichki tuzilishga, bir-biri bilan uzviy bog‘langan tiplar, darajalar va shakllarning bir butun ierar-

xiyasiga egadir. Umuman ongning tuzilishi shaxs ruhiy dunyosining amaldagi murakkab tizimidir. Odam individining ruhiy hayotidagi hissiy, irodaviy, mantiqiy, emotsional jarayonlarning majmui kabi elementlarni ong tuzilishiga kiritmoq kerak. Ong shaxs ma’naviyatini, uning emotsiyalari, kechinmalari, tashvish va orzu-umidlarini, fantaziya va xayollarini, insonning sub’ektiv, ichki borlig‘i dunyosini, uning ruhini keltirib chiqaradi va shakllantiradi.
O