Ona tili va adabiyot fanidan


GRAMMATIK KATEGORIYALAR VA AYRIM TIL XODISALARINI O‘QITISHDA YUZAGA KELGAN MUAMMOLAR VA ULARNING YECHIMLARI



Download 1,44 Mb.
bet87/208
Sana06.09.2021
Hajmi1,44 Mb.
#166569
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   208
Bog'liq
2020 metodika ona tili majmua

3.GRAMMATIK KATEGORIYALAR VA AYRIM TIL XODISALARINI O‘QITISHDA YUZAGA KELGAN MUAMMOLAR VA ULARNING YECHIMLARI
Morfologiya so‘z shakllarini va ma'lum belgilar asosida so‘zlarning guruhlarga bulinishi, ya'ni so‘z turkumlarini o‘rgatadi. Ot, sifat, fe'l kabi so‘z turkumlarini boshlang‘ich sinflarda ham, 5-sinflarda ham o‘rgatish ko‘zda tutilgan. Boshqa so‘z turkumlarini esa bir o‘quv yilida o‘rgatish mo‘ljallangan.
Hozirgi o‘zbek orfografiyasidagi qoidalarning ko‘pchiligi morfologik prinsipga asoslangandir. Shuning uchun ham o‘quvchi o‘zbek tili morfologiyasini puxta bilishi kerak.
O‘quvchilar boshlang‘ich sinflarda so‘z tarkibi, so‘zning o‘zagi, qo‘shimchalarning turlari kabi tushunchalar bilan birga ot, sifat, fe'l kabi morfologik kategoriyalar haqida dastlabki ma'lumotlarni olganlar. 5-sinfda bu ma'lumotlar eslanadi, mustahkamlanadi hamda morfologik sistemani o‘tish boshlanadi.
5- sinfda har bir so‘z turkumini alohida-alohida o‘tishdan oldin so‘z turkumlari haqida ma'lumot beriladi. Birinchi mashg‘ulotni quyidagi usulda o‘tish mumkin:
O‘quvchilar "Ot" mavzusini qancha puxta o‘zlashtirishsa, keyingi mavzularni ham anglash imkoniga ega bo‘ladilar. Chunki ot grammatik mohiyatiga ko‘ra boshqa so‘z turkumlari bilan bog‘langan bo‘ladi.
O‘quvchilar predmet tushunchasini ko‘z bilan ko‘rish va qo‘l bilan ushlash mumkin bo‘lgan narsalar, deb biladilar. Shuning uchun 5-sinfda predmet tushunchasini o‘quvchilarga endi keng izohlash lozim.
Predmet so‘zi keng ma'noda qo‘llanib, borliqdagi hamma narsalardan tashqari tasavvur qilingan ayrim mavhum tushunchalarni ham bildiradi. Masalan: yaxshilik, tinchlik...

Bundan keyin otlarning morfologik belgilari-son, egalik, kelishik bilan turlanish o‘rganiladi. "Ot" haqidagi ma'lumotlar fonetika, orfografiya, orfoepiya bilan uzviy bog‘liq holda o‘rganiladi.


88

Masalan: toqqa, boqqa, o‘rtog‘im, qishlog‘im...


Otning ma'no tomonidan izohini bergan quyidagi jihatlarga e'tiborni tortiladi:


  1. Bir narsa - buyum yoki bar turdagi narsa-buyumlarni ifodalanishiga ko‘ra - atoqli turdosh

  2. Ifodalagan tushunchaning xarakteriga ko‘ra - konkret-abstrakt




  1. Yakkalik, jamlikni ifodalashiga ko‘ra - yakka ot, tuda ot




  1. Sanalish-sanalmasligiga ko‘ra - sanaladigan ot, sanalmay-digan ot.


  2. Download 1,44 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   208




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish