Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7-sinfi uchun darslik

1
2
3
Bu mavzuda o‘rganamiz
•
 memuar asar haqida tushuncha 
•
 Bobur siymosining tarixiy ahamiyati 
•
 joy nomlari
•
 ko‘chirma gaplar imlosi 
•
 eskirgan so‘zlar 
•
 tabdil 
•
 shevaga oid so‘zlar 
•
 so‘z yasalishi
•
 tarjimayi hol

---

164
Tabdil
(“o‘zgartirish”, “almashtirish”) – hozir odamlar tushunishi qiyin 
bo‘lgan tilda (masalan, eski turkiyda) yozilgan matnni zamonaviy tilga 
moslashtirish.
Birinchi parchada ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarning tabdilini juftlashtirib, namunadagidek 
yozing. Ularning qaysilarida qo‘shimchalar bilan bog‘liq o‘zgarishlar borligini aniqlang. 
Namuna
poytaxtidur – poytaxtidir,...
Berilgan parchalar tarkibidan quyidagi birikmalarning “Boburnoma”dagi shaklini 
aniqlang va yozing. So‘zlardagi qo‘shimchalarning qo‘llanish shakliga e’tibor bering.
Namuna
poytaxtidir – poytaxtidur,
Birinchi parchadagi ayrim so‘zlarning hozirgi o‘zbek adabiy tilidagi tabdili bilan 
tanishing. 
Ikkinchi parchadagi shunday so‘zlarni aniqlang va yuqoridagi jadval shaklida yozing. 
“Boburnoma”da Boburning o‘z otasi Umarshayx Mirzoga bergan ta’rifini o‘qing. 
Parchada ajratib ko‘rsatilgan so‘zlardan qaysilarining ma’nolarini bilasiz? 
oshlig‘i
g‘allasi
vofir
mo‘l
farovon
ko‘p
qovun mahalida
qovun pishig‘ida
noshpoti
nok
“…past 
bo‘yluq
, 
tegirma
soqolliq, 
qo‘ba
yuzluk, 
tanbal
kishi edi. To‘nni 
bisyor
tor kiyar 
edi, 
andog‘kim
, 
bog‘
bog‘laturda qornini ichiga tortib bog‘latur edi, bog‘ bog‘lag‘ondin so‘ng 
o‘zini qo‘ya bersa, bisyor bo‘lur edikim, bog‘lari uzulur edi.
Ajratib ko‘rsatilgan so‘zlar uchun berilgan izohlar bilan tanishing. Ulardan foydalanib 
Umarshayx Mirzo haqidagi parchaning tabdilini mustaqil yozing.
Ulardan foydalanib ushbu parchaning tabdilini mustaqil yozing.
“Boburnoma”ning zamonaviy tilga tabdil etilgan shaklini 
o‘qishga kirishing.
Bo‘yluq – bo‘yli
Tegirma – yumaloq
Qo‘ba – sarg‘ish
Qo‘ba – baquvvat
Tanbal – semiz (dangasa)
Bisyor – rosa
Andog‘kim – shunchaki
Bog‘ – belbog‘
“Boburnoma” 
asarini elektron 
shaklda yuklab 
oling. 
• poytaxt qilgan emas – 
• olti yuz qadam chiqdi – 
• o‘xshashi yo‘q kishi edi –