Ona tili o`qitish metodikasi Mavzu: Morfemika

Ona tili o`qitish metodikasi Mavzu: Morfemika

gullardan
So`z tarkibi
asos
qo`shimcha
gul
-lar, -dan

Qo’shimcha

• Mustaqil asosga qo`shilib, unga yangi yoki qo`shimcha ma’no yuklaydigan, shuningdek, so`zlarni bog`lashga xizmat qiladigan qismga qo`shimcha deyiladi.

Lug`aviy shakl yasovchilar

1.Ko`plik: -lar
4. Qarashlilik (xoslik): -niki
5. Chegara shakli: -gacha
6. Hurmat shakli: -jon,
-xon, -oy
7. O`rin- payt shakli: -dagi
2. Kichraytirish: -cha, -choq, -chak
3. Erkalash:
-gina
I. Otlarda

Lug`aviy shakl yasovchilar

1. Ozaytirma daraja: -ish,
-mitir,-imtir,- gina
2. Qiyosiy daraja: -roq
II. Sifatlarda

Lug`aviy shakl yasovchilar

1. Dona son: -ta
2.Chama- taxmin son: -tacha, -larcha
3. Jamlovchi son: -ov, -ala,
-ovlon
4.Taqsim son:
-tadan,
5. Tartib son: -nichi, -inchi
III. Sonlarda

Lug`aviy shakl yasovchilar

• IV. Fe`llarda
• 1. Bo`lishsizlik shakli
• 2. Nisbat
• 3. Fe’lning vazifa shakllari
• 4. Fe’lning modal ma’no yuklovchi qo`shimchalari

Sintaksis shakl yasovchilar

• 1. Egalik
• 2. Kelishik
• 3. Bog`lama
• 4. Shaxs – son
• 5. Zamon
• 6. Mayl

Egalik shakllari

	Birlik	Ko`plik
I shaxs	-m/ -im	-miz/ -imiz
II shaxs	-ng/ -ing	-ngiz/ -ingiz
III shaxs	-si/ -i	-( lar) i

Kelishiklar shakllari

Bosh	-	kitob
Qaratqich	-ning	Kitob -ning
Tushum	-ni	Kitob -ni
Jo`nalish	-ga	Kitob -ga
O`rin-payt	-da	Kitob -da
Chiqish	-dan	Kitob -dan

Bog`lamalar

	Birlik	Ko`plik
I shaxs	-man	-miz
II shaxs	-san	-siz
III shaxs	-dir	-dir

Zamon shakllari

O`tgan	Hozirgi	Kelasi
-gan	-yap	-a
-(i)b	-moqda	-y
-di	-(a) yotir	-(a)r
	-(a) yotib	-s
		-moqchi

Mayl shakllari

	Birlik	Ko`plik
I shaxs	-y/ -ay	-(a)ylik
II shaxs	-gin	-(i)ng, (i)ngiz
III shaxs	-sin	-sinlar