«ona tili o`qitish metodikasi» fani



Download 2,01 Mb.
bet100/195
Sana15.09.2021
Hajmi2,01 Mb.
#175172
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   195
Bog'liq
Ona tili o`qitish metodikasi majmua

1.O`qish texnikasi (minut, so`z birliklari) Bolaning savodxonligi, yozma nutq belgilarini talaffuzda almashtirish ko`nikmasini aniqlash maqsadida kiritilgan. Bu parametr orqali o`quvchining notanish bo`lgan matnni ifodali o`qiy olish ko`nikmasi aniqlanadi. Bunda miqdoriy ko`rsatkich sifatida ifodali o`qish tezligi, ya`ni bir daqiqada berilgan matndan necha so`z o`qiy olish ko`rsatkichi olingan.

O`quvchi sinfdan-sinfga ko`chgan sari so`z miqdori ham, matnning murakkablik darajasi ham ortib boradi.



2.O`zgalar fikrini va matn mazmunini anglash malakasi. Bolaning bayon qilinayotgan o`zgalar fikrini hamda yozma matn mazmunini anglay olish darajasini aniqlash maqsadida kiritilgan. Bu parametr orqali o`zgalar fikrini va matn mazmunini anglash hamda uni og`zaki qayta bayon qila olish darajasida aniqlanadi.

3. Fikrni yozma shaklda bayon etish malakasi. (minut tugal fikr ifodalangan fikr) murakkab jarayon bo`lib, ona tili ta`limining maqsadi shu parametrda mujassamlashadi. O`quvchining ona tili ta`limi jarayonida egallagan ko`nikma va malakalari u yaratgan matnida o`z ifodasini topadi. Bu parametr bo`yicha ta`lim sifatining natijasini baholashda o`qituvchi tomonidan o`quvchi egallagan quyidagi ko`nikmalarning darajasi aniqlanadi;

a) fikrni mantiqiy izchillikda ifodalanganligini aniqlash;

b) fikrlash, mavzuning murakkablik darajasini aniqlash (sodda, murakkab, fahmiy-konkret, mavhum v.h):

v) tavsifning mavzuga muvofiqligini va tavsifning qiymatini aniqlash;

g) tavsifda tilning ifoda vositalaridan foydalanish darajasini aniqlash;

d) imloviy (yozma) savodxonlikning sifatini aniqlash.

UO`T maktabalarini bitiruvchi o`quvchilar “Ona tili” o`quv fanidan quyidagi bilim, ko`nikma va malakalarni egallashlari zarur;


  1. Amaliy malaka va ko`nikmalar;

a) o`qish texnikasi bo`yicha: miqdoriy ko`rsatkich 9-sinfning oxirida bir daqiqada 120-130 so`z. Sifat ko`rsatkichlar-murakkab tipdagi ilmiy atama va ramzlarni to`g`ri talaffuz qila olish, ma`nosini anglagan holda to`g`ri va ravon o`qish:

b) o`zgalar fikri va matn mazmunini anglash malakasi bo`yicha: miqdoriy ko`rsatkich- 10 minatda 11-12 sahifa. Sifat ko`rsatkichlar

- og`zaki nutqning aniqligi, matn mazmuniga mos bo`lishi, to`g`ri va ravon ta`sirchan bo`lishi:

s) fikrni yozma shaklda bayon etish malakasi bo`yicha; miqdoriy ko`rsatkich-12-14 gapdan iborat bo`lgan tugal matn (fikr ehtiyoji bilan bog`liq mavzu asosida) yaratish. Sifat ko`rsatkichlar-matndagi gaplarning mazmunan o`zaro bog`liqligi va aloqadorligi, ko`rsatilgan mavzu doirasida birlashishi, tinish belgilarini to`g`ri qo`yish, matndagi abzatslarnining yaxlitligi va fikr zichligini ta`minlash, o`rganilgan ifoda vositalarini o`rinli qo`llay olish va ularning uslubiy imkoniyatlaridan foydalan olish, ish qog`ozlari (ariza, ma`lumotnoma, ishonch xati, vakolatnoma, ixcham hisobot, axborot kabilar)ni yoza olish.

DTS talabiga ko`ra UO`T maktablarining 5-9- sinflarda “Ona tili” o`quv fanidan o`quvi fanidan o`quvchilar quyidagi nazariy bilim, ko`nikma vamalakalarni egallashlari zarur;

Fonetika, imlo to`g`ri talaffuz, tinish belgilari, harf va tovush:



  • har bir harf ifodalaydigan tovushlarni va o`zbek alifbosi sirasini, so`zlarni to`g`ri va ravon o`qishni bilish;

  • bosh harflarning ishlatilishida asosiy o`rinlar;

  • unli va undosh tovushlar, jarangli va jarangsiz undoshlar;

  • jarangli undoshlarni so`z oxirida va jarangsiz undoshlardan oldin o`qish va yozish qoidalari;

  • bo`g`in, so`zni bo`g`inlarga ajratish, bo`g`in va so`zning ko`chiriladigan qichmlari, so`z urg`usi;

  • gap ohangi, darak, so`roq, buyruq, undov ohanglari va darak, so`roq, buyruq, undov ohanglarida talaffuz etish va yozish;

  • xat boshi (abzats) haqida tushuncha;

so`z va uning ma`nosi. Darslik va kitoblarda ilova qilinadigan lug`atlardan, sahifa osti izohlardan foydalanish ko`nikmalari. So`zning ma`nodoshlari haqida ilk tasavvur;

  • imlo lug`ati, undan foydalanish ko`nikma va malakalari;

  • izohli lug`at haqida tushuncha;

  • grammatika: so`z tarkibi, o`zak va qo`shimcha. So`z yasovchi va so`z o`zgartiruvchi qo`shimchalar;

  • grammatika: mustaqil so`z turkumlari (fe`l, ot, sifat, son, ravish, olmosh) va yordamchi so`zlar;

  • fe`l: fe`lning ma`nosi va so`roqlari; bo`litshli va bo`lishli fe`llar;

  • ot: otning ma`nosi va so`roqlari, otning birlik va ko`plikda qo`llanilishi. Atoqli va turdosh otlar;

  • sifat: sifatning ma`nosi va so`roqlari;

  • olmosh: kishilik olmoshlari, I, II, III shaxs kishilik olmoshlarining birlik va ko`plikda qo`llanilishi;

  • yordamchi so`zlar: va, lekin, biroq, ammo, shuning uchun, bilan, uchun singari so`zlardan foydalanish;

  • nutq madaniyati, stilistika;

  • o`zbekcha nutqda senlash va sizlash (gapning egasi va kesimida bunday ma`noning ifodalanishi);

  • kishi nomlari, qavm-qarindoshlik nomlarida-jon,-xon,-oy,-bonu kabi hurmat va ehtirom qo`shimchalarining qo`llanilishi;

  • hurmat-ehtirom, do`q-po`pisa ohangi;

  • kishi nomlari, qavm-qarindoshlik nomlaridan oldin hurmat- ehtirom ifodalaovchi so`zlarni qo`llash, egalik qo`shimchalarining hurmat-ehtirom yaqinlik ma`nolarida qo`llanilishi;

  • matnda narsa-bumyu, shaxslarni atab keluvchi otlarni qo`llash va kishilik olmoshlari bilan almashtirish;

  • ayni bir fikr axborotni sodda va qo`shma gaplar bilan ifodalash,

  • til haqidagi umumiy ma`lumotlar;

  • adabiy nutq va so`zlashuv nutqi: adabiy nutqning yozma va og`zaki ko`rinishlari;

  • tillarning rang-barangligi; ko`p tillilik tushunchasi; tillarning bir-biriga ta`siri, so`zlarning bir tildan ikkinchi tilga o`tishi.

O`quvchilarning 9-sinfning oxirida bayon, insho, ish qog`ozlari, referat, ma`ruza, maqola, xabar, ma`lumotnoma yoza olishlari, yozma ish uchun material to`play bilishlari, to`plangan materiallarni tizimga sola olishlari, sodda va murakkab reja tuza olishlari, yozma ishga epigraf va ma`lum asardan sitatalar tanlay olishlari, qiziqarli epizod qo`sha olishlari, xat boshilarni to`g`ri belgilashlari, dialoglarni to`g`ri ajratishlari, uni tavsiflovsi so`zlarni bera olishlari gaplarni va matn parchalarini (murakkab sintaktik butunliklarni) o`zaro bog`lovchi leksik-grammatik vositalarni to`g`ri qo`llay olishlari, uslubiy sinonimlardan foydalana olishlari, murakkab sintaktik butunliklarning tarkibiy qismlarini to`g`ri shakllantira olishlari lozim.

Download 2,01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   195




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish