Ona tili darslik

     3.  Ko‘rsatish  olmoshlari  narsa-buyumni,  kimsani  ko‘rsatish  uchun 
ishlatiladigan olmoshlar: u, bu, shu, o‘sha, ana, mana, ana u yoki anovi, mana bu 
yoki manavi, ushbu (ko‘tarinki, tantanali ma’no ifodalaydi). Ko‘rsatish olmoshlari 
oldingi gap, gap ichidagi ma’lum bir so‘z yoki so‘z birikmasi o‘rnida qo‘llanadi va 
ularga ishora qiladi  yoxud  biror-bir so‘zni  aniqlab keladi.  So‘z  ma’nosini  aniqlab 
keluvchi bunday olmoshlar aniqlanayotgan so‘zdan oldin keladi: o‘sha odam. 
     Kishilik  olmoshi  u    bilan  ko‘rsatish  olmoshi  u  ni  gapdagi  ma’nosiga  qarab 
farqlash mumkin. Bunda u  kishilik olmoshi kim?  so‘rog‘iga (U keldi), ko‘rsatish 
olmoshi  u  esa  qaysi?  so‘rog‘iga  javob  bo‘ladi  (U  kishi  keldi).  U,  bu,  shu,  o‘sha 
olmoshlari  jo‘nalish,  o‘rin-payt,  chiqish  kelishiklarida  turlanganda  yoki  ularga  -
day,  -dek,  -aqa,    -cha  qo‘shimchalari  qo‘shilganda,  qo‘shimcha  oldidan  bir  n  
tovushi orttiriladi: unga, bunga, shunday, o‘shanday, uncha, shunaqa, o‘shandek. 
    U,  bu  olmoshlari  juftlanib  har  xil  narsa  va  shaxs,  unaqa-bunaqa  tarzida 
belgining  ortiqligi,  uncha-muncha  tarzida  oz  miqdor  ma’nolarini  ifodalaydi. 
Ko‘rsatish  olmoshlari  gapda  asosan    aniqlovchi  (Bu  kitob  ukamniki)    va  kesim 
(Men  aytgan  odam  shu)  vazifalarini  bajaradi.  Otlashsa,    ega  (SHu  mening 
maqsadimdir), to‘ldiruvchi (Buni tushundim), qaratqich aniqlovchi (SHuning egasi 
sensan), hol (Bunda bulbul kitob o‘qiydi) bo‘lib ham kela oladi. 
     4.  So‘roq olmoshlari  biror  narsa-buyum,  belgi  yoki  miqdor  haqidagi  so‘roqni 
bildirgan  olmoshlardir.  So‘roq  olmoshlarining  nimaga  nisbatan  so‘roq  bildirishini 
quyidagi jadvaldan bilsa bo‘ladi: