Ona tili darslik

2) gap urg‘usi (yoki mantiqiy urg‘u, ma’no urg‘usi)    gap bo‘laklaridan 
birining boshqalariga nisbatan kuchliroq ohang bilan aytilishidir. Bu urg‘u, odatda, 
individual  xarakterga  ega  bo‘lib,  so‘zlovchi  o‘zicha  muhim  sanagan  so‘zni 
mantiqiy  urg‘u  bilan  talaffuz  qiladi  va  bu  bilan  tinglovchining    e’tiborini  shu 
bo‘lak  bilan  ifodalangan  ma’noga  tortadi,    yoki  o‘sha  bo‘lakning  ma’nosini 
bo‘rttirib,  kuchaytirib  ko‘rsatadi.  Masalan:  Ilmda  ko‘p  narsani  bilish  –  olimlik 
fazilati.  (S.Karomatov)  gapida  mantiqiy  urg‘u  quyidagicha  tus  olishi  mumkin:               
1) Ilmda (boshqa narsada emas) ko‘p narsani bilish – olimlik fazilati. 2) Ilmda ko‘p 
narsani  (oz  narsani  emas)  bilish  –  olimlik  fazilati.  3)  Ilmda  ko‘p  narsani  bilish 
(bilmaslik  emas)  –  olimlik  fazilati.  4)  Ilmda  ko‘p  narsani  bilish  –  olimlik  fazilati 

---

 
 
33 
(boshqalarning fazilati emas). Yozuvda mantiqiy urg‘u olgan bo‘lak kesim oldida 
keladi. 
Urg‘u  sifatiga  ko‘ra  ikki  turga  bo‘linadi:  1)  dinamik  urg‘u    so‘z 
bo‘g‘inlaridan  birining  kuchli  aytilishi:  o‘zbek  va  rus  tili  urg‘usi  kiradi;                 
2)  musiqail  urg‘u    so‘z  bo‘g‘inlaridan  birining  balandroq  aytilishidir.    yapon, 
xitoy tillari urg‘usi shunday xususiyatga ega.