«Ona tili» 8-sinflar uchun 8- 8- 1-dars

III.Yangi mavzu bayoni
HILM NIMA?
Anushervon Buzurgmehrdan:
− Hilm nima? − deb so`rabdi.
− Hilm – axloq dasturxonining tuzi. Hilm so`zini teskari o`qisang, milh, ya’ni “tuz” bo`ladi. Hech bir ovqat tuzsiz ta’mga ega bo`lmaydi. Hech bir xulq ham hilm, ya’ni muloyimliksiz kamol topolmaydi, – deb javob berdi.
Anushervon yana undan:
− Hilmning belgilari qanday bo`ladi? − deb so`radi.
− Uning uch alomati bo`ladi, − deb javob berdi Buzurgmehr, − birinchisi − birov senga qovog`ini solsa yoki achchiq so`zlarni aytsa ham, unga nisbatan shirin so`z aytasan, agar u o`z fe’li bilan xafa qilsa, uni xursand qilishga urinasan. Ikkinchisi − g`azab o`t olib osmonga o`rlagan paytda ham sukut qilib, xomush bo`lib turasan. Uchinchisi − biror kimsa kirdikori bilan g`azabga loyiq bo`lsa ham, g`azabni ichga yutib, o`zingni bosasan!


(“Sharq hikoyat va rivoyatlari”)
44-topshiriq. Berilgan matndagi gaplarni sodda va qo`shma gaplarga ajrating.
45-topshiriq. Uch guruhga bo`lining. Guruhlar orasida “Bu − bizniki” o`yinini o`tkazing: matndan darak, so`roq, buyruq gaplarni alohida ajratib oling.
83-mashq. Matnni qayta aytib berishga tayyorlaning. Undagi so`roq va buyruq gaplarni ham darak gap shaklida ifodalang.
84-mashq. Berilgan sodda gaplarni qo`shma gapga aylantiring.
Hilm − axloqli odamning qimmatbaho libosi. U kiyim turlarining eng chidamli matosidir. Hilm yomon nafsni daydi shamol uchirishidan asraguvchi va ikkiyuzlama munofiqlarning behuda harakatidan himoya qiluvchidir. Yumshoq ko`ngillilikni hodisalar to`la dengizdagi kishilik kemasining langari desa bo`ladi. Hilmni insoniyat qadrini o`lchaydigan tarozining toshiga tenglashtirsa ham bo`ladi.
(Alisher Navoiy, “Mahbub ul−qulub”)
Uyga vazifa
46topshiriq. “Kim topqir?” musobaqasiga tayyorlaning. Hilm, muloyimlik, yumshoq ko`ngillilik haqida hikmatli so`z va maqollar toping, daftaringizga ko`chiring.