Ona tili, 5-sinf qoidalari Til jamiyatga, ya’ni odamlarning o’zaro munosabatga kirishuviga, aloqa qilishiga xizmat qiladi, shuning uchun u ijtimoiy hodisa

Shuningdek, 
makon-zamonga xoslik: 
-dagi (
6-sinf
)

Sifatda: 

daraja shakllari:
ozaytirma: 
- (i)imtir 
(ko’kimtir), 
- (i)sh
(oqish,)
 
- roq 
(yaxshiroq),
 
- g’ish
(qizg’ish), 
- tob
(yashiltob),
 
- gina/kina/qina
(kattagina); 
qiyosiy: 
- roq
(shinamroq).

Son: 

sonning ma’no guruhlari:
dona son: 
- ta
(o’nta)
; chama son: 
- larcha, - lab, - tacha, - lar
(yuzlarcha, minglab, o’ntacha, o’n birlar); 
jamlovchi: 
- ov/ovlon, - ala 
(uchov, beshovlon, uchala). 
taqsim son: 
- tadan
(o’ntadan). 
tartib son: 
- inchi
(beshinchi). 
Juda muhim: 
bir
ov
 
son shakli 
jamlovchiga kirmaydi. Bu so’z olmoshga o’tib ketgan: 
Birni birov beradi.
Birov 
so’zini 
birrov 
bilan 
adashtirmaslik lozim: 
birrov kirib-chiqay.

Fe’l: 

bo’lishsiz shakllari: 
- ma, - may/masdan, - maslik
(yozma, yozmay, yozmasdan, yozmaslik);

nisbat shakllari: o’zlik va majhul nisbat shakllari: 
- (i)n, - (i)l
(tashlan, ko’rin, yuvin, artin, 
kavshan, tanil, ayril, qayril, otil, tikil, teshil – 
bular o’zlik
), (tozalandi, egarlandi, olindi, o’qildi, 
haydaldi, o’raldi, yasaldi, archildi, yurildi, tushildi 
– bular majhul); orttirma nisbat shakllari: 
- ar, - 
giz/kiz/qiz/g’iz/gaz/kaz/qaz, - dir/tir, - ir, - iz, - t/it, - az 
(chiqar, kirgiz, ketkiz, yutqiz, turg’iz, ko’rgaz, 
o’tkaz, o’tqaz, yedir, toptir, botir, tomiz, ishlat, yurit, chiqaz); 
birgalik nisbat: (i)sh 
(borishdi, terishdi).
Juda muhim:
 
ayrim so’zlardagi majhul/o’zlik nisbat qo’shimchalari fe’lning 
- la
 
yasovchisi bilan 

---

t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 
43
birikib aniq nisbatni ifodalaydi: 
jonlanmoq, odatlanmoq, harakatlanmoq, zavqlanmoq 
kabi. Bunda 
lug’aviylik yo’qolib, so’z yasalish hodisasi sodir bo’lgan. 

harakatning kuchli/kuchsiz darajalari qo’shimchalari: 
- msira/ imsira 
(yig’lamsira, kulimsira)
, 
- 
qira/inqira
(ishonqira, oqarinqira), 
- sh/ish
(qizish, oqarish), 
- q/iq/k/ik 
(tutaq, toliq, junjik, ko’nik), 
- 
la/ala 
(quvla, ishqala, quvala, savala, siypala, chayqala),
- qi/g’i 
(yulqi, to’zg’i), 
- a 
(bura, quvna), 
- 
gila/kila/qila/g’ila
(yugurgila, titkila, tepkila, chopqila, ezg’ila, cho’zg’ila),
 
- ga/ka/qa 
(surga, surka, 
chayqa).

fe’lning vazifa shakllari qo’shimchalari: 
ravishdosh:
- ib/b, - a/y,
- gancha/kancha/qancha, - 
gudek/kudek
(o’qib, sevinib, yura-yura, yig’lay-yig’lay, yeb qo’ygudek, bitirib yuborgudek, 
shoshgancha; 
- 
gach/kach, 
- 
guncha/kuncha
(ko’rgach, 
tikkach, 
kelguncha),