Ona tili, 5-sinf qoidalari Til jamiyatga, ya’ni odamlarning o’zaro munosabatga kirishuviga, aloqa qilishiga xizmat qiladi, shuning uchun u ijtimoiy hodisa

Mustaqil yurt deganda nimani tushunasiz? 
Ushbu so‘roq gap nima yordamida hosil qilingan? 
A) so‘roq ohangi B) so‘roq yuklamasi C) so‘roq olmoshi D) barchasi 
102. 
Bo‘sh vaqtingizda onangizga yordam berasizmi? 
Ushbu so‘roq gap nima yordamida hosil qilingan? 
A) so‘roq ohangi B) so‘roq yuklamasi C) so‘roq olmoshi D) barchasi 
103. 
Uyda mehmon bor? 
Ushbu so‘roq gap qanday vosita yordamida hosil qilingan? 
A) so‘roq ohangi B) so‘roq yuklamasi C) so‘roq olmoshi D) barchasi 
104. Qanday so‘roq gaplarda so‘roq so‘z maxsus javobni talab qiladi? 

---

t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 
18
A) so‘roq olmoshlari yorda­mida hosil bo‘lgan so‘roq gap­larda 
B) gumon olmoshi orqali hosil qilingan so‘roq gaplarda 
С) so‘roq yuklamalari yordamida hosil bo‘lgan so‘roq gaplarda 
D) so‘roq ohangi yordamida hosil bo‘lgan so‘roq gaplarda 
105. Kelajakda kim bo‘lmoqchisan? Ushbu gapda qanday so‘roq olmoshi ishtirok etgan? 
A) narsa so‘rog‘i B) payt so‘rog‘i С) shaxs so‘rog‘I D) belgi so‘rog‘i 
106. Uchi ochilmagan qalamning nechta qirrasi bor? Ushbu gapda qaysi so‘z maxsus javobni talab qiladi? 
A) nechta B) qirassi С) qalam D) ochilmagan 
107. So‘roq yuklamalari yordamida hosil qilingan so‘roq gaplarda qanday javob beriladi? 
A) to‘liq javob talab etadi B) ha yoki yo‘q degan javob С) qisqa javob talab etadi D) javob talab etmaydi 
108. So‘roq-taajjub yuklamalarini ayting. A) -oq, - yoq B) -mi, -chi, -a (-ya) С) atigi, faqat D) -gina, -ku 
109. So‘roq-taajjub yuklamalari qanday yoziladi? 
A) faqat qo‘shib B) ajratilib С) qo‘shib, chiziqcha bilan D) chiziqcha bilan 
110. So‘zga qo‘shib yoziladigan so‘roq-taajjub yuklamasi ... A) -ku B) -hi С) -a, -ya D) -mi 
111. Chiziqcha bilan yoziladigan so‘roq-taajjub yuklamalari … A) -mi B) -chi, -a (-ya) С) gina С) -ku 
112. Shu aziz Vatan barchamizniki emasmi? Ushbu so‘roq gap nima yordamida hosil qilingan? 
A) so‘roq yuklamasi yordamida B) so‘roq so‘z yordamida С) so‘roq ohangi yordamida D) so‘roq olmoshi 
yordamida 
113. Buyruq gaplar qanday ma’nolarni bildiradi? 
A) xabar berish B) ta’kidlash С) buyurish, da’vat etish D) so‘roq ma’nosini bildiradi 
114. Buyruq gaplarning oxirida qanday tinish belgisi ishlatiladi? A) ko‘p nuqta B) so‘roq С) undov D) nuqta 
115. Buyruq gaplarning kesimi qanday fe’llar bilan ifodalanadi? 
A) maqsad shaklidagi fe’l bilan B) buyruq shaklidagi fe’llar bilan 
С) shart shaklidagi fe’l bilan D) fe’lning zamon va shaxs-son shaklli fe’llari bilan 
116. O‘zingga yoqqan narsani boshqalarga ham ravo ko‘r. Bu gapning ifoda maqsadiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? 
A) darak gap B) istak gap С) so‘roq gap D) buyruq gap 
117. 
Maqsadimiz tinch yashash, 
O‘qish, ishlash va qurish. 
Urushni xohlamaymiz, 
Yashasin erkin turmush.
Misralar muallifi kim? 
A) Qudrat Hikmat B) Shavkat Rahmon С) Oybek D) G‘afur G‘ulom 
118. Istak gaplarning kesimi qanday shaklda bo‘ladi? 
A) maqsad mayli shaklida B) xabar mayli shaklida С) shart mayli shaklida D) buyruq shaklidagi fe’l bilan 
119. Shart mayli shaklini keltiring. A) -y B) -ay С) -sin D) -sa 
120. Istak gaplarning oxiriga qanday tinish belgisi qo‘yiladi? A) so‘roq (?) B) nuqta (.) C) undov (!) D) ikki nuqta (:) 
121. Kimning qaysi she’ri boshdan oyoq istak gap shaklida? 
A) G‘afur G‘ulom «Vaqt» B) Po‘lat Mo‘min «Qanday yaxshi» 
С) Mirtemir «Onaginam» D) Asqad Muxtor «Po‘latjon yuz tup ko‘chat ekmoqchi» 
122. Shaharda ko‘kalamzorlashtirish oyligi bo‘lib o‘tdi. Bu gapning ifoda maqsadiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? 
A) darak gap B) buyruq gap C) istak gap D) his-hayajon gap 
123. Yer yuzida barcha xalqlar tinch va totuv yashasa. Bu gapning ifoda maqsadiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? 
A) istak gap B) buyruq gap С) so‘roq gap D) his-hayajonli gap 
124. Millatning dardiga darmon bo‘linglar. Bu gapning ifoda maqsadiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? 
A) istak gap B) buyruq gap С) so‘roq gap D) darak gap 
125. Gapning his-hayajonli va his-hayajonsiz turlari ularning qaysi xususiyatiga ko‘ra turlari sanaladi? 
A) gapda 2-darajali bo‘laklarning ishtirok etish yoki etmasligiga ko‘ra 
B) so‘zlovchi his-hayajonini qo‘shilish va qo‘shilmasligiga ko‘ra 
С) gapning ifoda maqsadiga ko‘ra D) gapning tuzilishiga ko‘ra 
126. His-hayajonli gaplar necha xil yo‘llar bilan hosil qilinadi? A) 2 xil B) 4 xil С) 3 xil D) 6 xil 
127. His-hayajonli gaplar qaysi yo‘llar bilan hosil qilinadi? 

---

t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 
19
1. Naqadar, qanchalar, shunchalar, qancha, qanday kabi so‘zlar bilan. 2. Undov so‘zlar bilan. 3. Kesimni gapning 
oldiga keltirish bilan. A) 1, 2 B) 2, 3 C) 1, 2, 3 D) faqat 2 
128. His-hayajon gaplarning oxiriga qanday tinish belgisi qo‘yiladi? A) nuqta B) undov С) so‘roq D) ikki nuqta 
129. Bahor () Barqut kiyib bezandi bog‘lar. Ushbu gapda qanday tinish belgisi ishlatilishi ke­rak? 
A) undov B) nuqta С) so‘roq D) ko‘p nuqta 
130. Ipak qurticha g‘ayrating yo‘qmi () Ushbu gapda qanday tinish belgisi ishlatilishi kerak? 
A) ikki nuqta, nuqta B) so‘roq, undov С) undov, nuqta D) so‘roq, undov 
131. Gap tarkibida ma’lum so‘­roqqa javob bo‘luvchi mustaqil so‘z va so‘z birikmasi nima de­yiladi? 
A) gap bo‘laklari B) so‘z turkumlari С) undalmalar D) kirish so‘zlar 
132. Bir kuni bog‘ga shamol kiribdi-da, bir joyga berkinib olib gullarni tomosha qila boshlabdi. Ushbu gap qanday 
gap bo‘lakla­ridan tashkil topgan? 
A) hol, hol, ega, kesim, hol, to‘ldiruvchi, to‘ldiruvchi, kesim B) hol, hol, ega, kesim, hol, hol, hol, kesim 
C) hol, hol, ega, kesim, hol, hol, to‘ldiruvchi, kesim D) to‘ldiruvchi, hol, ega, kesim, hol, hol, to‘ldiruvchi, kesim 
133. Unga gullar juda yoqibdi. Ushbu gap qanday gap bo‘laklaridan tashkil topgan? 
A) to‘ldiruvchi, ega, hol, kesim B) to‘ldiruvchi, hol, kesim С) to‘ldiruvchi, ega, kesim D) hol, ega, kesim 
134. Shovullab gullarning oldiga kelibdi. Ushbu gap qanday gap bo‘laklaridan tashkil topgan? 
A) hol, hol, kesim B) hol, to‘ldiruvchi kesim С) hol, ega, kesim D) to‘ldiruvchi, hol, kesim 
135. Gullar undan qo‘rqishmabdi. Ushbu gap qanday gap bo‘laklaridan tashkil topgan? 
A) ega, hol, kesim B) ega, kesim С) to‘ldiruchi, hol, kesim D) ega, to‘ldiruvchi, kesim 
136. Shaxs-son ma’nolarini qaysi bo‘lak ifodalaydi? 
A) to‘ldiruvchi B) kesim С) ega D) aniqlovchi 
137. Kesim qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? 
A) kim, nima, qayer? B) nima qil (-di, moqchi...), nima bo‘l (-gan, -yapti...)? 
C) nima qil (-di, yapti...), nima bo‘l (-di, -yapti...), kimdir, nimadir, qandaydir, qachondir? 
D) qachon, kimni, kim, nima, nega? 
138. Gapning mazmuniy markazi qaysi bo‘lak? A) ega B) to‘ldiruvchi С) hol D) kesim 
139. Qaysi bo‘lak boshqa bo‘laklarsiz gap bo‘la oladi? A) kesim B) to‘ldiruvchi С) hol D) aniqlovchi 
140. Kesim qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra necha turga bo‘linadi? 
A) 2 turga: 1. Ot kesim. 2. Fe’l kesim B) 2 turga: 1. Sodda kesim. 2. Fe’l kesim 
С) 2 turga: 1. Sodda kesim. 2. Murakkab kesim D) 2 turga: 1. Mustaqil kesim. 2. Nomustaqil kesim 
141. Fe’l kesim va ot kesim kesimning qaysi xususiyatiga ko‘ra turi? 
A) kesimning mustaqil qo‘llana olish-olmasligiga ko‘ra 
B) kesimning gapda qaysi bo’lak bilan aloqaga kirishuviga ko‘­ra 
C) qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra 
D) kesim bir yoki bir nechta so‘z bilan birikmali kelishiga ko‘ra 
142. Fe’l kesim nimalar bilan ifodalanadi? 
A) ot, sifat, son, olmosh, ravish, harakat nomi, ravish, taqlid so‘z, ba’zida fe’l bilan B) fe’l, ravish bilan 
С) fe’ldan boshqa barcha so‘z turkumlari bilan D) fe’l bilan 
143. Ot kesim nimalar bilan ifodalanadi? 
A) ot, sifat, son, olmosh, ravish, harakat nomi, ravish, taqlid so‘z, bazida fe’l bilan 
B) fe’l, ravish bilan С) fe’ldan boshqa barcha so‘z turkumlari bilan D) fe’l bilan 
144. Fe’l kesim qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) kimdir, nimadir, qayerdir? B) nima qiladi, nega? 
С) qay holatda, kim bilan, nima bilan? D) nima qilmoq, nima bo‘lmoq? 
145. Ot kesim qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? A) kimdir, nimadir, qayerdir? B) nima qiladi, nega? 
С) qay holatda, kim bilan, nima bilan? D) nima qilmoq, nima bo‘lmoq? 
146. Ko‘pdan quyon qochib qutulmas. Ushbu gap kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra qaysi 
turiga kiradi? A) fe’l kesim B) ot kesim С) murakkab kesim D) sodda kesim 
147. Ko‘z – qo‘rqoq, qo‘l – botir. Ushbu gap kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra qaysi turiga 
kiradi? A) fe’l kesim B) murakkab kesim С) sodda kesim D) ot kesim 

---

t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 
20
148. Eldan ayrilguncha jondan ayril. Ushbu gap kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra qaysi turiga 
kiradi? A) murakkab kesim B) sodda kesim С) fe’l kesim D) ot kesim 
149. Izlaganga tole yor. Ushbu gap kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi? 
A) murakkab kesim B) ot kesim С) fe’l kesim D) sodda kesim 
150. Ega qaysi bo‘lakka bog‘lanadi? A) kesimga B) to‘ldiruvchiga С) aniqlovchiga D) holga 
151. Ega qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? 
A) nima qildi, nima qiladi? B) qachon, qayerda? С) kim uchun, nima uchun? D) kim, nima, qayer? 
152. Qanday holda ega va ot kesim orasiga tire qo‘yiladi? 
A) sifat bilan ifodalansa B) ot kesim tarkibida shaxs-son qo‘shimchasi qo‘llansa 
С) ot kesim tarkibida zamon qo‘shimchasi qo‘llanmasa D) ot kesim mantiqiy urg‘u olmasa 
153. Eganing tagiga qanday belgi chiziladi? 
A) to‘g‘ri chiziq B) to‘lqinli chiziq С) ikkita chiziq D) uzuq chiziq 
154. Aqlli qariya – oqib turgan daryo. Ushbu gapda nima sababdan tire ishlatilgan? 
A) ot tarkibida kelishik qo‘shimchasi bo‘lmagani uchun B) kesim tushib qolgani uchun 
С) ot tarkibida shaxs-son qo‘shimchasi bo‘lmagani uchun 
D) ega va kesim o‘xshatish ma’nosini ifodalagani uchun 
155. Aqlli qariya – oqib turgan daryo. Ushbu gapda kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra qaysi 
turi ishtirok etgan? A) fe’l kesim B) murakkab kesim С) sodda kesim D) ot kesim 
156. Arslon izidan qaytmas, yigit – so‘zidan. Ushbu gapda nima sababdan tire ishlatilgan? 
A) ot tarkibida kelishik qo‘shimchasi bo‘lmagani uchun B) kesim tushib qolgani uchun 
С) ot-kesim tarkibida shaxs-son qo‘shimchasi bo‘lmagani uchun 
D) ega va kesim o‘xshatish ma’nosini ifodalagani uchun 
157. Ota-onasini ulug‘lagan insonni bir kun kelib bolalari boshiga ko‘taradi. Ushbu gap qanday gap bo‘laklaridan 
tashkil topgan? A) aniqlovchi, to‘ldiruvchi, hol, kesim B) aniqlovchi, hol, hol, kesim 
С) ega, aniqlovchi, hol, kesim D) aniqlovchi, hol, ega, kesim 
158. Duo olgan omondir, qarg‘ish olgan yomondir. Ushbu gapda kesimning qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga 
ko‘ra qaysi turi ishtirok etgan? A) fe’l kesim B) murakkab kesim С) sodda kesim D) ot kesim 
159. Sodda yig‘iq va sodda yoyiq gaplar gapning qaysi xususiyatiga ko‘ra turi? 
A) ikkinchi darajali bo‘laklarning ishlatilish-ishlatilmasligiga ko‘ra B) tuzilishiga ko‘ra 
С) gapning ifoda maqsadiga ko‘ra D) so‘zlovchining his-hayajoni qo‘shilish yo qo‘shilmasligiga ko‘ra 
160. Qanday gaplar yig‘iq gaplar sanaladi? 
A) faqat bosh bo‘laklardan iborat gaplar B) gapda barcha bo‘laklar ishtirok etgan gaplar 
С) faqat ega, kesim, to‘ldiruvchidan iborat gaplar D) ikkinchi darajali bo‘laklar ishtirok etgan gaplar 
161. Qanday gaplar sodda yoyiq gaplar sanaladi? 
A) faqat bosh bo‘laklardan iborat gaplar B) gapda barcha bo‘laklar ishtirok etgan gaplar 
С) faqat ega, kesim, to‘ldiruvchidan iborat gaplar D) ikkinchi darajali bo‘laklar ishtirok etgan gaplar 
162. Uni ko‘rdim. Ushbu gap ikkinchi darajali bo‘laklarning ishtirok etish-etmasligiga ko‘ra gapning qaysi turiga 
kiradi? A) sodda yig‘iq gap B) darak gap С) his-hayajonsiz gap D) sodda yoyiq gap 
163. Hol qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? 
A) qayer(-ga, -da, -dan), qachon, qanday qilib, qaysi? 
B) qachon, qanday qilib, nima sababdan, nima maqsadda, necha marta, kimni? 
С) qayer(-ga, -da, -dan), qachon, qanday qilib, nima sababdan, ni­ma maqsadda, necha marta? 
D) kim uchun, nima uchun, kim bilan, nima bilan, kimni, nimani? 
164. Hol nimaga bog‘lanadi? A) fe’lga B) otga С) sifatga D) ravishga 
165. Fe’ldan anglashilgan harakat-holatning bajarilish yoki bajarilmaslik paytini, o‘rnini, sababini, maqsadini 
bildiradigan bo‘lak qaysi? A) hol B) to‘ldiruvchi С) ega D) aniqlovchi 
166. Holning tagiga yozuvda qanday belgi chiziladi? 
A) bir chiziq B) to‘lqinli chiziq С) nuqtalardan iborat chiziq D) ikki qator chiziq 
167. Ayiqpolvonnikiga Arslon mehmon bo‘lib kelibdi. Ushbu gapdagi holni toping. 
A) Arslon B) bo‘lib keldi С) mehmon D) Ayiqpolvonnikiga 

---

t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 
21
168. Qishda yangi yilni kutamiz. Ushbu gapdagi holni toping. 
A) yangi yilni B) kutamiz C) qishda D) qishda yangi yilni 
169. Ular yong‘oq tagidan ketishi bilan ayiqchalar daraxtga tirmashib chiqib birpasda mehmonning oldiga yong‘oq 
uzib qo‘yishibdi. Ushbu gapda nechta hol mavjud? 
A) 4 ta: 1. Yong‘oq tagidan ketishi bilan. 2. Daraxtga tirmashib chiqib. 3. Birpasda. 4. Mehmonning oldiga 
B) 3 ta: 1. Yong‘oq tagidan ketishi bilan. 2. Daraxtga tirmashib chiqib. 3. Birpasda 
С) 2 ta: 1. Yong‘oq tagidan ke­tishi bilan. 2. Daraxtga tirmashib chiqib 
D) 5 ta: 1. Yong‘oq tagidan ke­tishi bilan. 2. Daraxtga tirma­shib chiqib. 3. Birpasda. 4. Mehmonning oldiga. 5. 
Yong‘oq uzib 
170. To‘ldiruvchi nimaga bog‘lanadi? A) otga B) fe’lga С) kesimga D) aniqlovchiga 
171. To‘ldiruvchi qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? 
A) kimni, nimani, kimning, nimaning, kimda, nimada, kimdan, nimadan, kim bilan, nima bilan? 
B) kim bilan, nima bilan, kim uchun, nima uchun, kim orqali, nima orqali? 
С) kimga, nimaga, kimni, ni­mani, kimda, nimada, kimdan, nimadan, kim bilan, nima bilan, kim uchun, nima uchun, 
kim orqali, nima orqali? D) qachon, qayerga, qayerda, nimaga, kimga? 
172. To‘ldiruvchining tagiga qanday belgi chiziladi? 
A) to‘g‘ri chiziq B) to‘lqinli chiziq С) ikki qatorli chiziq D) uzuq chiziq 
173. To‘ldiruvchi hokim bo‘lakka nimalar yordamida bog‘lanadi? 
A) kelishik va ko‘makchilar yordamida B) egalik va kelishik qo‘shimchalari yordamida 
С) shaxs-son va zamon qo‘shimchalari yordamida D) ohang yordamida 
174. Yaxshi bilan yursang yetarsan murodga, yomon bilan yursang qolarsan uyatga. Ushbu gap qaysi bo‘laklardan 
tashkil topgan? A) to‘ldiruvchi, hol B) to‘ldiruvchi, kesim C) hol, aniqlovchi D) ega, kesim 
175. Saqlay desang o‘zingni yomondan yum ko‘zingni. Ush­bu gapdagi to‘ldiruvchilar hokim bo‘­lakka nimalar 
yordamida bog‘langan? A) kelishiklar yordamida B) shaxs-son qo‘shimchalari yordamida 
С) egalik qo‘shimchalari yordamida D) ko‘makchi yordamida 
176. Yaxshi odam bilan do‘st tutinish lozim. Ushbu gapdagi to‘ldiruvchi hokim bo‘lakka ni­ma yordamida 
bog‘langan? A) ko‘makchi yordamida B) bog‘lovchi yordamida 
С) ohang yordamida bog‘langan D) kelishik yordamida 
177. Hokim bo‘lakdan ang­lashilgan narsaning qandayligini, kimga yoki nimaga tegishli ekanligini bildiruvchi bo‘lak 
qaysi? A) to‘ldiruvchi B) hol С) kesim D) aniqlovchi 
178. Aniqlovchi qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? 
A) qachon, qayerga, qayerda, nima maqsadda? B) kimni, nimani, kim bilan, nima bilan? 
С) qanday, qanaqa, qaysi, nechta, kimning, nimaning? D) qay holatda, nima uchun, kim uchun? 
179. Aniqlovchi qaysi xususiyatiga ko‘ra 2 turga bo‘linadi? 
A) ma’nosiga ko‘ra B) olayotgan so‘rog‘iga ko‘ra 
С) gapdagi vazifasiga ko‘ra D) qaysi bo‘lak bilan aloqaga kirishuviga ko‘ra 
180. Aniqlovchi ma’nosiga ko‘ra qanday turlarga bo‘linadi? 
A) 1. Vositali aniqlovchi. 2. Qaratqich aniqlovchi B) 1. Qaratqich aniqlovchi. 2. Sifatlovchi aniqlovchi 
С) 1. Yig‘iq aniqlovchi. 2. Yoyiq aniqlovchi D) 1. Vositali aniqlovchi. 2. Vositasiz aniqlovchi 
181. Aniqlovchining tagiga qanday belgi chiziladi? 
A) to‘g‘ri chiziq B) nuqtali chiziq С) to‘lqinli chiziq D) ikki qatorli to‘g‘ri chiziq 
182.