Она тили 5 синф indd

 
  87-mashq. 
Quyidagi  so‘zlarga 
-im
  egalik  qo‘shimchasini  qo‘shib 
ko‘chiring. Tovush o‘zgarishlariga diqqat qiling.
Ko‘ngil, og‘iz, zahar, qorin, bo‘yin, qo‘ziqorin, bek, yuk, chok, 
idrok, ishtirok, ittifoq, huquq, peshtoq, ravnaq, axloq.
 
aks etadi, ya’ni talaffuz qilganimiz kabi yozamiz. Bu holat, 
ko‘pincha, so‘zlarga qo‘shimcha qo‘shilganda sodir bo‘ladi.
Masalan: 
shahar, singil, burun, bag‘ir kabi so‘zlarga egalik qo‘shim-
chalari qo‘shilsa, ikkinchi bo‘g‘indagi unli tovush; 
qayir, ayir fe’llariga  -
il
 qo‘shimchasi qo‘shilganda 
i
  tovushi;  
ikki, olti, yetti so‘zlariga -
ov
, -
ala
, -
ovlon
 qo‘shimchalari 
qo‘shilganda 
i
 tovushi; 
men, sen so‘zlariga -
ni
, -
ning
, -
niki
 qo‘shimchalari qo‘shil-
ganda 
n
 tovushi; 
past, sust so‘zlariga -
ay
 qo‘shimchasi qo‘shilsa, 
t
 tovushi 
tushgan holatda yoziladi.
(shahrim, ayrilmoq, ikkovlon, sening, pasay va h.k.)
  Ba’zan so‘zlarda tovush tushishi hodisasi faqat talaffuzda-
gina sodir bo‘ladi. Bu o‘zgarish yozuvda  aks  etmaydi.
Masalan: go‘sht,  sust, Toshkent,  baland,  xursand  kabi 
so’zlarning oxirgi undoshi deyarli aytilmasa-da, yoziladi.

---

41