Ona tili-11 sinf indd

80-mashq.
 
Muhammad Yusuf qalamiga mansub she’riy parchalarni 
o‘qing.  Ulardagi nutqiy ifodalilikni ta’minlayotgan leksik 
va fonetik vositalarni aniqlang.
Qadim yurtga qaytsin qadim navolarim, 
Qumlar bosib qurimasin daryolarim.
Bo‘lar elning bolalari bir-birin der,
Bo‘lmas elning bolalari bir-birin yer.
Kapalakday kelib, qoshingga qo‘nib,
Ko‘zingga termulib umrim o‘tsaydi...
81-mashq.
 
Matnni o‘qing. So‘zlarni ko‘chma ma’noda qo‘llash orqali 
nutq ifodaliligining ta’minlanishiga diqqat qiling.
Zebi yuragida tugilib yotgan zo‘r tugunni yechib yuborgan edi. Razzoq 
so‘fining sovuq yuzlari uning ko‘zlaridan yiroqlashganlar; nasihat yo‘li 
bilan minglarcha marta aytilgan va ta’kidlangan so‘zlar unutilgan; sovuq 

---

75
so‘filar 
ning «harom» degan da’volari sinib, parcha-parcha bo‘lgan; to‘rt 
devorning bu tutqun qizi o‘ziga o‘xshagan tutqunlardan boshqa hech bir 
guvoh va tilchi bo‘lmagan shu keng dalaning quloch yetmas bag‘rida yil-
lardan beri tugilib kelgan alamlarini kuyga aylantirib, cheksiz bo‘shliqlarga 
yoyib yuborgan edi. (Cho‘lpon)