Ona tili-11 sinf indd

78-mashq.
 
Atoqli yozuvchi Said Ahmadning «Mushtipar» nomli 
teskari hikoyasidan olingan parchani o‘qing. Er va xo-
tinning maqomini atayin almashtirish natijasida, ya’ni 
nutqning jo‘yalilik sifatining buzilishi asosida yaratilgan 
o‘tkir kulgining mohiyatini tushuntiring.

---

70
U ichkuyov edi. Xotini ishga ketganda, idish-tovoqlarni yuvib, bolani 
kiyin tirar, kiyimlariga dazmol bosib, hammayoqni orasta qilib qo‘yardi. Bu 
orada un elab, xamir qorardi; sigir sog‘ib, qatiq ivitardi; qo‘l mashinasini 
shitirlatib, bolasiga har xil ko‘ylakchalar tikib qo‘yardi.
– Hoy, bolaga qarang, qanaqa ivirsigan kuyovsiz. Onangiz o‘lgur 
samovar qo‘yishniyam o‘rgatmapti-da. Hozirgi onalarga hayronman, o‘g‘il 
bola-ku birovning xasmi, hunar o‘rgatsa bo‘lmaydimi? Shuning uchun 
ham xotinga tegganda, kaltakdan boshi chiqmaydi.
Kuyov yelib-yugurib ish qiladi. Kir yuvib turib, ko‘pik yuqi qo‘li bilan 
qaynananing oyog‘ini uqalagani chopadi, bodom tuyib dokaga soladi-yu, 
bolaning og‘ziga tiqadi. Kelin halizamon ishdan kelib, samovarga chiqib 
ketadi. Ovqatga unnash kerak, kiyimlarini dazmollash kerak...
Er juda siqilib ketdi. Xotini ishdan kelganda, ko‘z yoshi qildi:
— Siqilib ketdim, javobimni bering, chiqaman.
Xotin do‘ng‘illadi:
— Qo‘yadigan erim yo‘q.
— Hech bo‘lmasa, ro‘zg‘orimizni bo‘lak qilib bering.
Xotinga bu gap malol keldi:
— Nomard qiz ona ro‘zg‘orini bo‘lak qiladi. Er topiladi, ona topil-
maydi.
Er hurpayib, ikki kun yig‘ladi. Oxiri, bolasini ko‘tarib, uydan chiqib 
ketdi. Bechora mushtipar er, bolani bag‘riga bosib, yig‘lab-yig‘lab onasi-
nikiga ketyapti. O‘g‘il bola yor-yor bilan uydan chiqib ketdimi, qo‘shgani 
bilan qo‘sha qarisin ekan, bola ko‘tarib, uyga qaytib kelgulik qilmasin 
ekan.
Onaga qiyin, qachon tengi chiqadi-yu, qachon uzatadi. Ammo bitta 
bolasi bilan qayoqqa ham sig‘ardi?
Ha, nomard xotin! 
Sh. Rahmatullayevning «O‘zbek tilining izohli frazeologik 
lug‘ati»dan olingan quyidagi iboralarning izohlarini esda tuting. Ular 
ishtirokida gaplar tuzing.