Ona tili-10 2017 70x90. indd

51
57-mashq.
  Erkalash shakllarining ijobiy yoki salbiy bahoda namoyon 
bo‘layotganini aniqlang.
1. Ha, endi, buvingnikiga ko‘chib ketadigan bo‘lsak, uyni tashlab 
ketamizmi, orqalab opketamiz-da, o‘g‘iltoy! (Sh. Boshbekov) 2. Gird-atro-
fini tomoshapechak qurshagan, qo‘g‘ir 
choqdek yasatig‘liq ayvonchasida 
bu dunyoning g‘am-u g‘urbatlaridan yiroq, mangu navqiron opaxonimiz 
desakmikan, onaxonimiz desakmikan (garchi buvimiz tengi bo‘lsa-da!), 
kaftlarini juftlashtirgancha, barmoqlarini qisirlatib muqom bilan o‘yin 
tushmoqda. (Erkin A’zam) 3. Onaxonimiz ta’rifga sig‘maydigan ayol 
edilar, shuncha odam bekorga kelgani yo‘q! (Erkin A’zam) 4. Opa-
xon, xo‘jayiningiz u yoqda gullab qo‘yibdilar: shu ustun tagida xazina 
bormish.  (Tohir Malik) 5. Sen shunaqa mo‘mintoyliging bilan ham-
mani yengib kelgansan. Bu qiliq menga o‘tmaydi, bilib qo‘y. (Tohir 
Malik) 6. Yo‘q, unday demang. Bir aqlli, bir mo‘mintoy bola bo‘libdi 
Yodgormurodingiz.  (Murod Mansur) 7. Yigitcha 
ning shu «xon» degan 
qo‘shimchasida «mening Zebinisam» degan ma’nodagi bir maqtanish, 
bir g‘urur ohangi bor edi. (Cho‘lpon)
58-mashq.
  Berilgan gaplardagi so‘zlarda subyektiv baho qo‘shimchalari 
ifodalayotgan ma’nolarni izohlang. 
1. Aylanayin oqchamdan, Lablari qaymoqchamdan, Bay-bay ekan 
ko‘ylakchasi, Ko‘ylakchasi-mo‘ylakchasi, Chiqa qolsin mo‘ylabchasi. («Bo-
lalar folklori») 2. Hamma «kattakonning kuchugi» deb atay boshlagan 
bu maxluq, aslida, jimitdekkina laycha yo jo‘n-jaydari ko‘ppak emas, 
naqd yo‘lbarsdek  
keladigan bir balo! (Erkin A’zam) 3. O‘zingiz uyga 
kirib andakkina damingizni olsangiz-chi, aylanay! Yo‘ldan kelgan odam! 
(Erkin A’zam) 4. O‘zlari shiringina taom pishirib yeb, kechqurun boyga 
g‘ozi yo‘q, suyuq osh tayyorlab qo‘yishar ekanlar. (Oybek) 5. Tentakki-
nam Hamroalini topib kelib, issiq-sovug‘idan xabar olib tu ringlar. (Said 
Ahmad) 6. Samolyot uchishiga to‘rt soat qolganda, Aziztoyning hujjatiga 
pechat yumshoqqina qilib bosildi. (Xurshid Do‘stmuhammad) 7. Lay-
lak dedim-ku, jinni 
voy,  
– deb ohista egilib, o‘g‘lining yuzidan o‘pdi. 
(O‘.  Ho shimov) 8. Birpasda darcha-darvozalardan chiqib kelgan yet-
ti-sakkiz bolakay Habibullani o‘rab olishdi. (Sh. Xolmirzayev) 9. Chol 
turib, ko‘ziga yosh oldi: – Afv et, bo‘talog‘im! (Sh. Xolmirzayev)

---