Omuxta yem texno 111

6.2. Zaharlashda umumiy yordam ko`rsatish yo`llari 
Kechiktirib bo`lmaydigan birinchi yordam hayvonlarga ko`pincha diagnoz 
aniqlanguncha ko`rsatiladi. Birinchi navbatda organizmdagi zaharli moddani 
oshkozonini yuvib, surgi va kustiradigan dorilarni qo`llab, ichaklardan chiqarib 
tashlashga karatiladi. Zaharlarning tukimaga shimilishini sekinlashtirish uchun 
hayvonlarga adsordlaydigan va urab oladigan moddalarni berish (hayvon kumiri, so`t, 
tuxum oqsili, zigir urugidan kaynatma vua boshqalar) zarur. 
Barcha, zaharlanishlarda bir kancha etiologik guruxlarga bo`linadi: ulardan pestitsid 
va ugitlar bilan zaharlanish, oziqga kushiladigan kushilmalardan noto`g`ri 
foydalanishdan kelib chiqadigan zaharlanishlar, oziq va o`simliklarni qayta 
ishlashdan olinadigan mahsulotlar bilan zaharlanish, mikotoksikozlar, zaharli 
o`simliklar bilan zaharlanishlarni urganish birmuncha zarur. 
6.3. Pestitsid va ugitlar bilan zaharlanish 
Hayvonlar uchun byog`ona o`tlarni yukotishda (gerbitsidlar), changalzorlarni 
kuritishda ishlatiladigan (arborotsidlar); urugli donni zaharlaydigan, barglarni 
tushirishda (defoliantlar); kanalarni kirishda (akaritsidlar); xasharotlarni uldirishda 
(insektitsidlar), mikroskopik zamburuglarni (fungitsidlar) va sichkonsimon 
kyemiruvchilarni yukotishda foydalaniladigan kimyoviy birikmalar; har xil 
dizenfektsiya qiluvchi vositalar, shuningdek, mineral ugitlar (azotli, fosforli, kaliyli 
va boshqalar) foydalanish zaharlidir. 
Simobli organiq preparatlar bilan zaharlanish. Bu preparatlar (granozan, 
merkuran va boshqalar) uruglarni zaharlash uchun ishlatiladi. Ular tashqi muhitga 

---

100 
chidamli, organizmida tuplanishda xususiyatiga ega (kumulyatsiya); markaziy nerv 
sistyemasini zararlaydi; ba`zi bir fermentlarni amal qiladi; moddalarni almashinuvini 
buzadi. Simob preparatlariga qoramollar juda sezgir, lekin boshqa turdagi hayvonlar 
ham zararlanishi mumkin.