Omuxta yem texno 111

 
Elash (proseivanie). Yirikligi bo`yicha bur, tuz, oxak uni va fosfatni nazorat qilish 
uchun omixta yem zavodlarida A1-DSM markali elovchi mashinalar (6-rasm) 
qo`llanadi. Mahsulot galvirga tushgandan keiyn aylanma harakat bilan galvir 
yuzasining bo`tun kengligi bo`yicha tarkaladi.

---

45 
Galvirning kiya holati (3..4
0
) mahsulotni mashinaning bushatish qismi tomon 
harakatlanishi yunalishini ta`minlaydi. Bunda elanadigan mahsulotning yirik qismlari 
katlam yuzasiga ko`tariladi, mayda qismchalar esa galvirga tushadi va uning 
teshiklari orqali pastga ketadi. 
A1-DSM elovchi mashinalarinig ishlash samaradorligini ta`minlash uchun 
mashinaga xom ashyoning teng tushishini ta`minlash va uni ortikcha yuklashga yo`l 
qo`ymaslik kerak. Uncha katta bo`lmagan gabaritini (uzunligi 2280 mm, kengligi 900 
va balandligi 1100 mm) va konstruktsiyasining soddaligini e`tiborga olgan holda, A1-
DSM elovchi mashinalari katta bo`lmagan konstruktiv uzgartirishlar tufayli omixta 
yem zavodlarida ogir okuvchan komponentlarni: gusht suyagi uni, baliq uni, achitki, 
shrot va unli xom ashyolarni nazorat uchun elashda (ko`pol tozalashda) ham qo`llash 
mumkin.
6-rasm. A1-DSM elovchi mashinaning texnologik sxyemasi 
1-qabul qiluvchi patrubka; 2-aspiratsion patrubka; 3-galvirli korpus; 4-galvir; 5-
rezinali shariki; 6-elanmani galvir orqali chiqarish uchun patrubka; 7-koldikni 
chiqarish uchun patrubka; I-mahsulotning tushishi; II-koldik; III-elanma 
Metalmagnitli aralashmalarni ajratish. 
Xom ashyo va tayyor mahsulotni ifloslantiruvchi byog`ona aralashmalar bilan bir 
katorda metalmagnit aralashmalar (temir, pulat, chuyan bo`lakchalari) ham 
ahamiyatli urinni egallaydi. Ularning razmerlari va shakli turli-tuman kichkinagina 
changchadan katta diametrli bolt va chaykagacha. Aylana va sillik bo`lakchalar bilan 
bir katorda kirrali, uchli, yaproksimon qismchalar ham uchraydi va ular kichkina 
razmerli bo`lib, ozuqa bilan birgalikda hayvonlarning ovqat hazm qilish organiga 
tushishi va ularni shikastlantirishi mumkin. Metall bo`lakchasi, shuningdek 
mashinaning ishchi maydoniga tushib, uning ishchi organiga zarar etkazishi va 
buning natijasida tez aylanuvchi detalning yemirilishiga, ba`zan esa ularning 
sinishiga va avariyaga olib kelishi mumkin. Tukmoqlarning o`tkir uchlari va bronli 
plitalari o`tmaslashadi, ularning kesuvchi kroshkalari silliklashadi, bu nafaqat 
mahsulotni metalmagnit aralashmalar bilan ifloslaydi, balki mashinalar ishining 

---

46 
texnologik samaradorligini tushiradi hamda unumdorlikning kamayishini va elektr 
energiyasi sarfining oshuvini keltirib chiqaradi. 
Bundan tashqari, changga aylangan har qanday organiq modda uchun uni xavodagi 
miqdorining aniq proportsiyasi mavjud bo`lib, bunda portlash va yongin chiqishiga 
ahamiyatsiz uchkunning uzi etarli bo`ladi. Tukmoqli maydalagich, metal lopastli 
ventilyator, press-granulyator, ekstruder kabi mashinalarning ishchi maydonlariga 
metal bo`lakchalari tushib kolsa, uchkun oson hosil bo`ladi.SHu sababli har bir 
churuk bunday mashinalar oldidan, shuningdek tayyor mahsulotni kadoklash va 
uzatish oldidan metal magnit aralashmalardan tozalovchi mashinalar urnatiladi. 
Omixta yem va okuvchan komponentlarni bunday aralashmalardan tozalashning eng 
radikal usuli magnitli elashdir. 
Magnitli elash deganda komponentlarni metalmagnitli aralashmalardan tozalash 
jarayonida komponent va aralashmalarning turlicha magnit ta`sirlanishiga 
asoslanganligi tushuniladi. Magnit maydoni doimiy magnit va elektromagnitlarni 
yuzaga keltiradi, uramlari esa doimiy tokdan oziqlanadi. 
Magnitli separatorlarning mavjud konsturktsiyalari magnit okimini olishi usulidan 
bog`liq holda quyidagilarga bo`linadi:
-
doimiy magnitli separatorlari; 
-
urami doimiy tokdan oziqlanuvchi elektromagnit separatorlarga. 
Unisida ham boshqasida ham magnit ko`tblari kulda yoki mexaniq tozalashishi 
mumkin. Magnitli elashning vazifasi shundan iboratki, u tayyor mahsulot tarkibidagi 
metalmagnit aralashmalar miqdorini normativ-texnik hujjatlarda urnatilgan 
normagacha kamaytirishi va bunda razmeri 2 mm dan katta bo`lgan metalmagnit 
aralashmalar bo`tunlay ajratilgan bo`lishi kerak. 
Metalmagnit aralashmalarning xom ashyoga tushish manbai xom ashyo turidan va 
tashish usulidan bog`liq:donli ekinlarni yigishtirishda, oldin metal koldiklari, mix, 
ruda tashilgan vagonlarda xom ashyoni tashishida;oziq-ovqat va donni qayta 
ishlovchi korxonalardagi (ozuqa uni, kepak, gusht suyagi uni, baliq uni va b) magnitli 
tusiklarga etarlicha e`tibor berilmaganda. Xom ashyo va tayyor mahsulotga 
metalmagnit aralashmalar bevosita omixta yem zavodlarining uzida: komponentlarni 
maydalashda (ishchi organlarining yemirilishi); bir kancha mayda va gichirlaydigan 
detallari va b bo`lgan tashuvchi - 34 mexanizmlardan ham tushishi mumkin.