Ommaviy psixologik hodisalar haqida tushuncha

191-guruh talabasi Sherimmatova Surayyo
OMMAVIY PSIXOLOGIK HODISALAR HAQIDA TUSHUNCHA
Ijtimoiy psixologiya - bu ikki fan (psixologiya va sotsiologiya) tutashgan joyda tug'ilgan ilmiy fan bo'lib, u ijtimoiy psixologiya tadqiqot predmetini shakllantirishda, o'rganilayotgan muammolar doirasini aniqlashda ma'lum qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi.
Sotsiologiya (lotincha socius — ijtimoiy + qadimgi yunoncha. Hbuos; — fan) — jamiyat, uni tashkil etuvchi tizimlar, uning faoliyat koʻrsatish va rivojlanish qonuniyatlari, ijtimoiy institutlar, munosabatlar va jamoalar haqidagi fan.

Ijtimoiy psixologiya - bu shaxs va guruhni ijtimoiy o'zaro ta'sir sub'ektlari sifatida tavsiflovchi psixologik hodisalarni (jarayonlar, holatlar va xususiyatlar) o'rganadigan fan.

Ijtimoiy psixologiyaning predmeti - odamlarning ruhiy o'zaro ta'siriga asoslangan ijtimoiy-psixologik hodisalar tizimi bo'lib, u bilan bog'liq holda ijtimoiy psixologiya o'rganadi:
shaxsning boshqa odamlar bilan munosabatlariga, turli ijtimoiy guruhlarga (oila, ta'lim va mehnat guruhlari va boshqalar) va umuman olganda ijtimoiy munosabatlar tizimiga kirishi natijasida namoyon bo'ladigan psixologik jarayonlar, holatlar va xususiyatlar. (iqtisodiy, siyosiy, boshqaruv, huquqiy va boshqalar), eng ko'p o'rganiladiganlar - ochiqko'ngillik, tajovuzkorlik, boshqa odamlar bilan moslik, nizolar potentsiali va boshqalar;
odamlar o'rtasidagi o'zaro ta'sir hodisasi, masalan, turmush o'rtog'i, bola-ota-ona, pedagogik, psixoterapevtik va boshqalar; shu bilan birga, o'zaro ta'sir nafaqat shaxslararo, balki shaxs va guruh o'rtasida, shuningdek, guruhlararo bo'lishi mumkin;
turli xil psixologik jarayonlar, holatlar va xususiyatlar ijtimoiy guruhlar bir-biridan farq qiluvchi va hech qanday shaxs uchun kamaytirilmaydigan yaxlit shakllanishlar sifatida; ijtimoiy psixologlar guruhning ijtimoiy-psixologik iqlimi va ziddiyatli munosabatlar (guruh davlatlari), etakchilik va guruh harakatlari (guruh jarayonlari), birlashish, uyg'unlik va ziddiyat (guruh xususiyatlari) va boshqalarni o'rganishga ko'proq qiziqishadi;
olomonning xatti-harakati, vahima, mish-mishlar, moda, ommaviy ishtiyoq, shodlik, apatiya, qo'rquv va boshqalar kabi ommaviy ruhiy hodisalar.
Ijtimoiy psixologiyaning ob'ekti - odamlarning turli ijtimoiy jamoalari; shaxsiyat psixologiyasi ushbu hamjamiyatlarning a'zosi sifatida:
guruhdagi shaxsiyat (munosabatlar tizimi),
"shaxs - shaxsiyat" tizimidagi o'zaro ta'sir (ota-ona - bola, rahbar - ijrochi, shifokor - bemor, psixolog - mijoz va boshqalar),
kichik guruh (oila, maktab sinfi, mehnat brigadasi, harbiy ekipaj, do'stlar guruhi va boshqalar),
"shaxs - guruh" tizimidagi o'zaro ta'sir (rahbar - izdoshlar, rahbar - mehnat jamoasi, komandir - vzvod, yangi kelgan - maktab sinfi va boshqalar),
"guruh - guruh" tizimidagi o'zaro ta'sir (jamoa raqobati, guruh muzokaralari, guruhlararo nizolar va boshqalar),
katta ijtimoiy guruh (etnos, partiya, ijtimoiy harakat, ijtimoiy qatlam, hududiy, konfessiyaviy guruhlar va boshqalar).

Asosiy tadqiqot ob'ektlariga ko'ra, zamonaviy ijtimoiy psixologiya quyidagi bo'limlarga ajratilgan:

shaxsning ijtimoiy psixologiyasi,
shaxslararo o'zaro ta'sir psixologiyasi (muloqot va munosabatlar),
kichik guruh psixologiyasi,
Guruhlararo o'zaro ta'sir psixologiyasi,
katta ijtimoiy guruhlar va ommaviy hodisalar psixologiyasi.
Ijtimoiy psixologiya doirasida bir nechta psixologik maktablarni ajratish mumkin: funksionalizm, bixeviorizm, gumanistik psixologiya, kognitivizm va interaktivizm.
Funksionalizm (yoki funksional psixologiya) Charlz Darvinning biologiyadagi evolyutsion nazariyasi va G. Spenserning sotsial darvinizmning evolyutsion nazariyasi taʼsirida vujudga kelgan, ular ijtimoiy taraqqiyotning asosiy qonuni eng moslashgan jamiyatlarning omon qolish qonunidir, deb hisoblagan. va ijtimoiy guruhlar. Funksionalizm vakillari (D.Dyui, D.Njell, G.Kar va boshqalar) kishilar va ijtimoiy guruhlarni ularning ijtimoiy moslashuvi - ogʻir turmush sharoitlariga moslashishi nuqtai nazaridan oʻrgandilar. Funksionalizmning asosiy ijtimoiy-psixologik muammosi ijtimoiy hayot sub'ektlarining ijtimoiy moslashuvi uchun eng maqbul sharoitlar muammosidir.

Bixeviorizm (keyinchalik nobixeviorizm) - inson va hayvonlarning xulq-atvori modellari muammolarini o'rganuvchi xulq-atvor psixologiyasi (I. V. Pavlov, V. M. Bexterev, D. Uotson, B. Skinner va boshqalar). Xulq-atvorga eksperimental sharoitlarda tekshirilishi mumkin bo'lgan ob'ektiv, kuzatilishi mumkin bo'lgan haqiqat sifatida qaraldi. Bixeviorizmning markaziy muammosi - o'rganish muammosi, ya'ni. sinov va xato orqali individual tajriba orttirish. O'rganishning to'rtta qonuni aniqlangan: ta'sir qonuni, mashq qilish qonuni, tayyorlik qonuni va assotsiativ siljish qonuni.

Psixoanalitik yo'nalish shaxs va uning xatti-harakatlaridagi ongsiz, irratsional jarayonlar muammolarini o'rgangan Z. Freyd nomi bilan bog'liq. Uning fikricha, harakatlantiruvchilar yig'indisi insonning markaziy harakatlantiruvchi kuchi bo'lib xizmat qiladi. Bu yo'nalishning ba'zi jihatlari K. Yung va A. Adler asarlarida ishlab chiqilgan. Yo'nalishning ijtimoiy-psixologik muammolari: inson va jamiyat o'rtasidagi qarama-qarshilik, inson harakatlarining ijtimoiy taqiqlar bilan to'qnashuvida namoyon bo'ladi; shaxsning ijtimoiy faolligi manbalari muammosi.

Gumanistik psixologiya (G. Allport, A. Maslou, K. Rojers va boshqalar) shaxsni o'z imkoniyatlarini ro'yobga chiqarishga va o'zini o'zi anglash, shaxsiy o'sishga erishishga intiladigan har tomonlama rivojlangan shaxs sifatida tekshirdi. Har birida oddiy odam o'zini namoyon qilish va o'zini o'zi anglash tendentsiyasi mavjud.

Kognitivizm insonning ijtimoiy xulq-atvorini asosan majmui sifatida izohlaydi kognitiv jarayonlar va insonning dunyoni bilish jarayoniga, uning hodisalarning mohiyatini asosiy bilish psixik jarayonlari (xotira, diqqat va boshqalar) orqali tushunishga qaratilgan. Bu bilish jarayonida uning dunyo haqidagi taassurotlari obrazlar tizimiga aylanadi, ular asosida turli g’oyalar, e’tiqodlar, umidlar va qarashlar shakllanadi, pirovard natijada uning xatti-harakati va harakatini belgilaydi. Bu yo‘nalishlar vakillari S.Esh, K.Levin, T.Nyukomb, F.Hayder, L.Festinger va boshqalar ijtimoiy psixologiyaga katta hissa qo‘shdilar. Idrok muammosi insonning qaror qabul qilishidir. Kognitiv maktab vakillari (J. Piaje, J. Bruner, R. Atkinson va boshqalar) shaxsni bilish va uning shakllanish yo'llariga alohida e'tibor berishgan.
Interaktsionizm (keyinchalik ramziy interaksionizm) odamlarning faoliyat va muloqot jarayonida o'zaro ta'sirining ijtimoiy jihati muammolarini o'rganib chiqdi. Interaktivizmning asosiy g'oyasi: shaxsiyat har doim ijtimoiy bo'lib, jamiyatdan tashqarida shakllanmaydi. Belgilar almashinuvi va umumiy ma'no va ma'nolarning rivojlanishi sifatida muloqotga alohida ahamiyat berildi.
Ijtimoiy-psixologik hodisalarni shaxslararo o'zaro ta'sirga tushiradi, unda ushbu hodisalarning mohiyati, kelib chiqishi va dinamikasini tushuntirish manbasini ko'radi. U shaxsning shakllanishini odamlarning bir-biri bilan muloqot qilish va o'zaro ta'sir qilish holatlari bilan izohlaydi, bu o'z vaqtida amalga oshirilgan o'zaro yo'naltirilgan harakatlar va reaktsiyalar tizimi sifatida tushunilishi kerak. Jamiyatning holati, munosabatlari va shaxsi, uning mafkurachilari (E.Xoffman, R.Linton, T.Nyukomb, M.Sherif va boshqalar) fikricha, odamlar o‘rtasidagi muloqot mahsuli, ularning moslashuvi natijasidan boshqa narsa emas. bir-biriga.

Ijtimoiy-psixologik tadqiqot usullarining butun majmuasini ikkita katta guruhga bo'lish mumkin: tadqiqot usullari va ta'sir qilish usullari. Ikkinchisi ijtimoiy psixologiyaning ma'lum bir sohasiga, "ta'sir psixologiyasi" ga tegishli.

Tadqiqot usullari orasida axborotni yig'ish usullari va uni qayta ishlash usullari mavjud. Ma'lumotlarni qayta ishlash usullari ko'pincha ta'kidlanmaydi maxsus birlik chunki ularning aksariyati ijtimoiy psixologik tadqiqotlar uchun xos emas.
Axborot to'plash usullari: kuzatish, hujjatlarni o'qish (kontent tahlili), so'rovlar (so'rovlar, suhbatlar), testlar (eng keng tarqalgan sotsiometrik test), eksperiment (laboratoriya, tabiiy).
Ijtimoiy-psixologik tadqiqotning etakchi usullarini ko'rib chiqing.
Ijtimoiy psixologiyada kuzatish - tabiiy sharoitlarda ijtimoiy-psixologik hodisalarni (xulq-atvor va faoliyat faktlarini) to'g'ridan-to'g'ri, maqsadli va tizimli idrok etish va qayd etish orqali ma'lumot to'plash usuli. Kuzatish usuli markaziy, mustaqil tadqiqot usullaridan biri sifatida ishlatilishi mumkin.

Kuzatish ob'ektlari - bu shaxslar, kichik guruhlar va yirik ijtimoiy jamoalar (masalan, olomon) va ularda sodir bo'layotgan ijtimoiy jarayonlar, masalan, vahima.

Kuzatish predmeti, odatda, muayyan ijtimoiy vaziyatda shaxs yoki butun guruhning og'zaki va og'zaki bo'lmagan xatti-harakatlari hisoblanadi. A.L.ning eng tipik og'zaki va og'zaki bo'lmagan xususiyatlari. Juravlev nutqiy harakatlarni (ularning mazmuni, yo'nalishi va ketma-ketligi, chastotasi, davomiyligi va intensivligi, shuningdek ekspressivlik) tasniflaydi; ifodali harakatlar (ko'z, yuz, tana va boshqalarni ifodalash); jismoniy harakatlar, ya'ni. teginish, turtish, urish, qo'shma harakatlar va boshqalar.
Ushbu usulning asosiy kamchiliklari quyidagilarni o'z ichiga oladi:
kuzatuvchi tomonidan kiritilgan ma'lumotlarni yig'ishda yuqori subyektivlik (galo, kontrast, kondessensiya, modellashtirish va boshqalar) va kuzatilgan (kuzatuvchining mavjudligi ta'siri);
kuzatish natijalarining asosan sifat xususiyati;
tadqiqot natijalarini umumlashtirishda nisbiy cheklov.
Kuzatish natijalarining ishonchliligini oshirish yo'llari ishonchli kuzatish sxemalaridan, ma'lumotlarni yozib olishning texnik vositalaridan foydalanish, kuzatuvchini o'qitish, kuzatuvchining mavjudligi ta'sirini minimallashtirish bilan bog'liq.
Hujjatlarni tahlil qilish usuli - bu inson faoliyati mahsulotlarini tahlil qilishning turli usullari. Bosma yoki qo'lda yozilgan matnda, magnit yoki fotografik tashuvchilarda yozilgan har qanday ma'lumot hujjat deb ataladi.
Hujjatlarni tahlil qilishning barcha usullari an'anaviy (sifat) va rasmiylashtirilgan (sifat va miqdoriy) ga bo'linadi. Har qanday usul matnni tushunish jarayonining mexanizmlariga asoslanadi, ya'ni. tadqiqotchi tomonidan hujjatdagi ma'lumotlarning talqini.
Kontent tahlili (kontent tahlili) - matnli ma'lumotni keyinchalik statistik ishlov berish bilan miqdoriy ko'rsatkichlarga aylantirish usuli. Kontent-tahlil yordamida olingan matnning miqdoriy xarakteristikalari matnning sifat, shu jumladan yashirin (to'liq) mazmuni haqida xulosa chiqarish imkonini beradi. Shu munosabat bilan tarkibni tahlil qilish usuli ko'pincha hujjatlarning sifat va miqdoriy tahlili deb ataladi.
So'rov usuli ijtimoiy-psixologik tadqiqotda juda keng tarqalgan usuldir. Usulning mohiyati respondentlarning so'zlaridan ob'ektiv yoki sub'ektiv (fikrlar, kayfiyatlar, motivlar, munosabatlar va boshqalar) faktlar haqida ma'lumot olishdir.
So'rovning ko'p turlari orasida ikkita asosiy turi eng keng tarqalgan:
a) to‘g‘ridan-to‘g‘ri so‘rov (“yuzma-yuz”) – tadqiqotchi tomonidan respondent (respondent) bilan savol-javob tarzida o‘tkaziladigan suhbat, yuzma-yuz so‘rov;
b) sirtqi so‘rov - respondentlarning o‘zlari tomonidan o‘z-o‘zidan to‘ldiriladigan anketa (anketa) yordamida o‘tkaziladigan so‘rov.
So'rov davomida ma'lumot manbai suhbatdoshning og'zaki yoki yozma mulohazalari hisoblanadi. Javoblarning chuqurligi, to'liqligi, ularning ishonchliligi tadqiqotchining anketa dizaynini to'g'ri qurish qobiliyatiga bog'liq. So'rov o'tkazish uchun maxsus texnika va qoidalar mavjud.
Intervyu so'rovning bir turi hisoblanadi. Ikkita tur mavjud: standartlashtirilgan va standartlashtirilmagan intervyular. Birinchi holda, suhbat oldindan aniqlangan savollarning standart formulalari va ularning ketma-ketligi mavjudligini nazarda tutadi.
Nostandart intervyu texnikasi moslashuvchan va keng doirada farqlanadi. Suhbatdosh faqat tomonidan boshqariladi umumiy reja so'rov, aniq vaziyatga va respondentning javoblariga muvofiq savollarni shakllantirish.
Asosiy bosqichlarni ajratib ko'rsatish odatiy holdir: aloqa o'rnatish, asosiy qism va suhbatni yakunlash. Suhbat samaradorligining mezonlari: to'liqlik (kenglik) - suhbatdoshga muhokama qilinayotgan muammoning turli tomonlarini imkon qadar ko'proq yoritishga imkon berishi kerak; o'ziga xoslik (o'ziga xoslik) - u respondent uchun muhim bo'lgan muammoning har bir jihati bo'yicha aniq javoblarni berishi kerak; chuqurlik (shaxsiy ma'no) - respondentning muhokama qilinayotgan vaziyatga munosabatining hissiy, kognitiv va qadriyat tomonlarini ochib berishi kerak; shaxsiy kontekst - suhbat suhbatdoshning shaxsiyatini va uning hayotiy tajribasini ochib berishga mo'ljallangan.
Anketalar turlari respondentlar soni (yakka va guruh), joylashuvi bo‘yicha, anketalarni tarqatish usuli (tarqatma, pochta, matbuot) bo‘yicha bo‘linadi. Tarqatma materialning, ayniqsa, pochta va matbuot so'rovlarining eng muhim kamchiliklari orasida anketalarning qaytarilish foizining pastligi, anketalarni to'ldirish sifati ustidan nazoratning yo'qligi, tuzilishi juda oddiy bo'lgan faqat anketalardan foydalanish kiradi. va hajm.
So'rov turiga ustunlik tadqiqot maqsadlari, uning dasturi va muammoni o'rganish darajasi bilan belgilanadi. Anketaning asosiy afzalligi ko'p sonli respondentlarni ommaviy qamrab olish imkoniyati va uning professional mavjudligi bilan bog'liq. Suhbatda olingan ma'lumotlar anketaga nisbatan ancha mazmunli va chuqurroqdir. Biroq, kamchilik, birinchi navbatda, suhbatdoshning shaxsiyati va professional darajasining respondentga qiyin boshqariladigan ta'siri bo'lib, bu ma'lumotlarning ob'ektivligi va ishonchliligini buzishga olib kelishi mumkin.
Guruhni baholash usuli (GOL) - bu guruh a'zolarining bir-biri haqida o'zaro so'rovi asosida ma'lum bir guruhdagi shaxsning xususiyatlarini olish usuli.
Bu usul insonning xulq-atvori va faoliyatida, boshqa odamlar bilan o'zaro munosabatlarida namoyon bo'ladigan psixologik fazilatlarining mavjudligi va zo'ravonlik (rivojlanish) darajasini baholash imkonini beradi. GOLning amaliy va tadqiqot maqsadlarida keng qoʻllanilishi uning soddaligi va foydalanuvchilar uchun qulayligi, ishonchli vositalar toʻplami (testlar, anketalar) mavjud boʻlmagan insoniy fazilatlarni diagnostika qilish imkoniyati bilan bogʻliq. GOLning psixologik asosini ijtimoiy -muloqot jarayonida odamlarning bir-birlari bilan o'zaro bilishi natijasida guruh a'zolarining har biri haqidagi guruh g'oyalarining psixologik hodisasi.
Test - bu qisqa, standartlashtirilgan, odatda cheklangan vaqtli test. Ijtimoiy psixologiyadagi testlar yordamida individlararo, guruhlararo farqlar aniqlanadi. Bir tomondan, testlar o'ziga xos ijtimoiy-psixologik usul emas, deb ishoniladi va umumiy psixologiyada qabul qilingan barcha uslubiy standartlar ijtimoiy psixologiya uchun ham amal qiladi.
Boshqa tomondan, shaxs va guruh diagnostikasi uchun keng qo'llaniladigan ijtimoiy-psixologik usullar, guruhlararo o'zaro ta'sir bizga empirik tadqiqotning mustaqil vositasi sifatida testlar haqida gapirishga imkon beradi.
Ijtimoiy psixologiyada testlarni qo'llash sohalari:
guruhlar diagnostikasi,
shaxslararo va guruhlararo munosabatlar va ijtimoiy idrokni o'rganish;
shaxsning ijtimoiy va psixologik xususiyatlari (ijtimoiy intellekt, ijtimoiy kompetentsiya, etakchilik uslubi va boshqalar).
Test sinovlari o‘tkazish tartibi sub’ektlar (bir guruh fanlar) maxsus topshiriqni bajarishini yoki testlarda bilvosita bo‘lgan bir qator savollarga javob olishini nazarda tutadi. Qayta ishlashdan keyingi nuqta - olingan ma'lumotlarni baholashning ma'lum parametrlari bilan, masalan, shaxsning xususiyatlari bilan bog'lash uchun "kalit" dan foydalanish. Yakuniy o'lchov natijasi sinov qiymati sifatida ifodalanadi.
"Tajriba" atamasi ijtimoiy psixologiyada ikkita ma'noga ega:
tabiiy fanlarda odatdagidek tajriba va sinov;
sabab-oqibat munosabatlarini aniqlash mantig'idagi tadqiqotlar. Bittasi mavjud ta'riflar eksperiment usuli tadqiqotchi tomonidan sub'ekt (yoki guruh) va eksperimental vaziyat o'rtasida ushbu o'zaro ta'sirning qonuniyatlarini o'rnatish uchun tashkil etilgan o'zaro ta'sirni o'z ichiga olishini ko'rsatadi. Eksperimentning o'ziga xos xususiyatlari orasida hodisalarni modellashtirish va tadqiqot sharoitlarini ajratish mumkin (eksperimental vaziyat); tadqiqotchining hodisalarga faol ta'siri (o'zgaruvchilarning o'zgarishi); sub'ektlarning ushbu ta'sirga bo'lgan reaktsiyalarini o'lchash; natijalarning takrorlanishi.
Eksperiment, birinchi navbatda, uning past ekologik asosliligi, ya'ni eksperimental vaziyatda olingan xulosalarni uning chegarasidan tashqariga (tabiiy sharoitga) o'tkazishning mumkin emasligi uchun tanqid qilinadi.
Shunga qaramay, tajribaning haqiqiyligi muammosi eksperimentda olingan faktlarning ilmiy ahamiyatga ega emasligida emas, balki ularning adekvat nazariy talqinida degan nuqtai nazar mavjud.
Ushbu uslubning ko'plab tanqidiy baholariga qaramay, eksperiment ijtimoiy-psixologik tadqiqotlarda ishonchli ma'lumot olishning muhim vositasi bo'lib qolmoqda.
Sotsiometriya usuli kichik guruhlarning tuzilishini, shuningdek, guruh a'zosi sifatidagi shaxsni ijtimoiy-psixologik o'rganish uchun asboblar to'plamini anglatadi. Sotsiometrik texnika bo'yicha o'lchash sohasi - bu shaxslararo va guruh ichidagi munosabatlar diagnostikasi. Sotsiometrik usuldan foydalanib, ular guruh faoliyati sharoitida ijtimoiy xulq-atvorning tipologiyasini o'rganadilar, guruh a'zolarining uyg'unligi va mosligini baholaydilar.
Sotsiometrik protsedura quyidagilarga qaratilgan bo'lishi mumkin:
a) guruhdagi birlashish-tartibsizlik darajasini o'lchash;
b) "sotsiometrik pozitsiyalarni" aniqlash, ya'ni. guruh a'zolarining simpatiya-antipatiya asosidagi nisbiy obro'si, bu erda guruhning "rahbari" va "rad etilganlar" o'zlarini o'ta qutblarda topadilar;
v) o'zlarining norasmiy rahbarlari boshchilik qilishi mumkin bo'lgan guruh ichidagi quyi tizimlarni, birlashgan shakllanishlarni aniqlash.
Sotsiometriyadan foydalanish rasmiy va norasmiy rahbarlarning odamlarni jamoalarga qayta to'plash vakolatini guruhning ayrim a'zolarining o'zaro adovatidan kelib chiqadigan jamoadagi keskinlikni kamaytiradigan tarzda o'lchash imkonini beradi. Sotsiometrik usul guruh usuli bilan amalga oshiriladi, uni amalga oshirish ko'p vaqtni talab qilmaydi (15 daqiqagacha). Bu amaliy tadqiqotlarda, ayniqsa jamoaviy munosabatlarni yaxshilash ishlarida juda foydali. Lekin u emas radikal tarzda Guruh ichidagi muammolarni hal qilish, ularning sabablarini guruh a'zolarining yoqtirishlari va yoqtirmasliklaridan emas, balki chuqurroq manbalardan izlash kerak.
O'lchov kichik guruhning har bir a'zosi bilan suhbatni o'z ichiga oladi, bu guruhning u afzal ko'rgan (tanlagan) yoki aksincha, muayyan turdagi faoliyat yoki vaziyatda qatnashishni istamagan a'zolarini aniqlash uchun. O'lchov tartibi o'z ichiga oladi quyidagi elementlar:
saylov variantini (sonini) aniqlash (burilishlar);
so'rov mezonlarini (savollarini) tanlash;
so'rovni tashkil etish va o'tkazish;
tahlilning miqdoriy (sotsiometrik indeks) va grafik (sotsiogramma) usullaridan foydalangan holda natijalarni qayta ishlash va sharhlash.
1-ma'ruza
Ijtimoiy psixologiya tushunchasi. Ijtimoiy psixologiyaning predmeti, vazifalari va tuzilishi. Ilmiy bilimlar tizimida ijtimoiy psixologiyaning o'rni.