Olzbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

11-jadval
Sotsial tadqiqotlarni uyushtirish yo‘Uari
T/r
Usullar
Izoh
1.
2.
Hujjatli usul
Bunda zarur ma’lumotlar statistik to‘plamlardan, 
boshlashni hisobga olish hujjatlardan olinadi.
Shaxsiy
xarakterdagi
hujjatlardan
foydalanish
usuli
Turli masalalar yuzasidan kishilarning o‘z qo‘llari 
bilan yozilgan narsalar: ariza, shikoyat, qarindosh- 
urug‘ va tanishlarga yozilgan xatlar, tarjimai hoi, 
tushuntirish xatlari va hokazolar; turli guruhdagi 
kishilaming 
hayotiy 
maqsadni, 
yurishturish 
sabablari, 
talablari, 
ehtiyojlari, 
tashvishlari 
to‘g‘risidagi fikr yuritish imkoniyatini beruvchi 
muhim sotsiologik axborot bo‘lishi mumkin.
3.
Ilmiy
konferen-
siyalar
o'tkazish usuli
Bunday 
konferensiyalar 
tayyorlash 
va 
uni 
o‘tkazishda odatda ayrim masalalar yuzasidan 
material to‘plovchi, amaliy tavsiyanomalar ishlab 
chiquvchi birqancha xodimlar ishtirok etadi. Bu
180

---

metodning ijobiy tomoni shundaki, muammolami 
o‘rganishga keng jamoatchilik jalb etiladi va 
jamoa fikridan foydalaniladi.
4.
Anketali usul
Olddindan tayyorlangan dastur bo‘yicha yozma 
ravishda savollar beriladi va yozma javoblar 
olinadi.
5.
Intervyu olish 
usuli
Bunda muammoni o'rganish uchun xodim bilan 
bevosita suhbat o‘tkaziladi. Rahbar yoki tadqi- 
qotchi suhbat davomida masalalarni aniqlashlari, 
chuqurlashtirishlari va shu yo‘l bilan ishonchli va 
mukammal ma’lumotlar olishlari mumkin.
6
Kuzatish usuli
Jamoa faoliyatini shaxsan kuzatish, odamlar bilan 
uchrashish va muloqotda bo‘lib, obyektiv va 
batafsil axborot yig‘ish, shuningdek, har bir jamoa 
rolini baholash imkonini beradi.
7.
Sotsial 
eksperiment 
o‘tkazish usuli
Bir usulda sun’iy ravishda sotsial vaziyatni 
vujudga keltirish yo‘li bilan sotsial hodisalar 
to‘g‘risidagi ilmiy xulosalar va mavjud bilimlar 
tekshirib ko'riladi. Buning uchun maxsus guruh 
uyushtirib, shu guruh faoliyati umumlashtiriladi va 
amaliy xulosalar chiqariladi.
Qayd qilingan sotsiologik tadqiqotlarining ham ijobiy jihatlari, 
ham kamchiliklari bor. Shuni hisobga olgan holda, u yoki bu usulni 
voqeilikni real aks ettirishi va ko‘proq samara berishiga qarab 
tanlash lozim. Tajribalar esa bu usullarini ma’lum darajada birga 
qo‘shib qo‘llanishi maqsadga muvofiq ekanligini ko‘rsatadi.
Mehnat jamoalaridagi sotsial-ruhiy vaziyat yuzaga kelgan 
nizolar soni bilan belgilanadi. Nizo - bu rahbar, ishchi va boshqa 
xodimlar orasida muayyan masalalarni hal qilishda tomonlaming 
bir-biri bilan bir yechimga kela olmaganligini bildiradi.