Olmaliq filiali

F = U -T S .

F ichki energiya bilan bogiangan energiya (TS) ning ayrimasiga tengligi sababli erkin energiya ham deyiladi.

Yuqoridagi formulaga ko‘ra izotermik jarayonda bajarilgan maksimal ish

A = -A F

0 ‘zgarmas harorat va bosimdagi sistemalar uchun termodina- mik potensial a bilan iodalaniladi va izobaro-izotermik potential deyiladi:

Bu potensialning o‘zgarishi ham sistemaning boshlang‘ich va oxirgi holatlarigagina bog‘liq, ya’ni

Izobaro-izotermik jarayonlarda bajarilgan maksimal ish shu potensialning o'zgarishiga teng:

Ikkala potensialning ifodasida entropiya minus ishorali bo‘lgani uchun qaytmas jarayonlarda potensiallarning qiymati ortmaydi. Balki kamaydi va minimumga intiladi. Boshqacha aytganda, izobaro-izo- termik jarayonlar izobar potensial о ning kamayish yo‘na - lishida- gina o‘z-o‘zicha borishi mumkin. Jarayonning o‘z-o;zicha borish chegarasi, ya’ni muvozanat sharti potensialning minimal qiymatigayetishidan iborat bo‘ladi.

Xulosa

Termodinamikaning birinchi qonuniga muvofiq turli jarayonlarda energiyaning bir turi boshqa turga aylanishi, energiyaning saqlanish qonuni chegarasida ekvivalent qonuniga bo’ysungan holda sodir bo’ladi. Lekin birinchi qonundan foydalanib, ma‘lum jarayonnig ayni sharoitda sodir bo’lish – bo’lmasligi va bu jarayonning davom etish chegarasini oldindan aytib bo’lmaydi. Birinchi qonunga asosan, faqat jarayon sodir bo’lgan taqdirda, energiyaning qaysi turi va qanchasi boshqa tur energiyaning qanchasiga aylanishini aytib berish mumkin, xolos.

Kimyo qoidalariga amal qilib yozilgan barcha kimyoviy reaksiyalar amalda sodir bo’lavermaydi. Masalan, ma‘lum sharoitda A+B = S+D reaktsiya o’ngdan chapga yoki chapdan o’ngga boradimi? Bu savolga birinchi qonun javob bera olmaydi. Masalan 3H2 + N2 = 2NH3 ekvimolekulyar nisbatda olingan bo’lsa, reaksiya ikkinchi tomonga borishi mumkin, bu birinchi qonunga zidlik qilmaydi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Foydalanilgan adabiyotlar