Olkashunoslik

da Machay, Samarqand viloyatida Sazag‘on, Janubiy Tojikistonda Tut-
qovul, Janubiy Turkmanistonda Cho‘pontepa, Kovushut, Ovadamtepa,
Chingilditepa, Chaqmoqlitepa, Manjuqlitepa yodgorliklaridan qadim­
gi odam suyaklari topib oiganilgan. Bu davrlarda yashagan odamlar
aniqlagan antropologik topilmalarga ko‘ra yevropeoid irqining Shar­
qiy 0 ‘rtayer dengizi tipiga mansub b o iib , boshi cho‘ziq, yuzi qisqa
va o ‘rtacha qisqa b oigan (dolixokran). Ular, tadqiqotchi olimlaming
fikricha, Old va Janubiy Osiyo xalqlariga yaqin b o iib , genetik jihatdan
yaqin aloqada boigan. 0 ‘rta Osiyoning shimoliy mintaqalarida, xusu-
san, Quyi Amudaryo hududlarida yashagan qadimgi qabilalarto‘g ‘risida
93

---

ma’lumotlami Sariqamish deltasida joylashgan neolit davrining so'nggi
bosqichlariga oid Tumikkichijik qabrlandan topilgan. Uchta erkak va
to'rtta ayolga tegishli bosh chanoqlardan farq qilib. o ‘ziga xos tomon-
lari bilan ajralib turadi. Umuman, 0 ‘rta Osiyoning bu davrda yashagan
aholisi yevropeoid irqining turli shakllanish bosqichida boigan.
Arxelogiya fani yutuqlaridan bizgam a’lumki. O'rta Osiyoning eneo­
lit va bronza davri muhim tarixiy-madaniy o'zganshlar; joylarda ma-
daniyatlaming qaror topishi, qabilalaming doimiy migratsiyasi va ular
o ‘rtasidagi o ‘zaro ta’sir hamda aloqalar bilan belgilanadi. Bu jaravonlar,
aymqsa, miloddan avvalgi II mingyilliklarda ko‘proq namoyon bo‘lib,
madaniy x o ‘jalik jihatidan ikkita alohida mintaqada tarkib topadi.
Bu davrlarga oid antropologik topilmalar doirasi son jihatdan ham,
hududiy jihatdan ham ancha keng hisoblanib, qisman yaxshi o ‘rganilgan.
Asosiy topilmalar o ‘troq dehqonchilik manzilgohlari, chorvador qabila-