Olkashunoslik

davrda boshqa hududlarda bo‘lgani kabi 0 ‘rta Osiyoda ham shaharsoz­
lik yuksak darajada rivojlandi. Er. a w IV-III asrlaiga kelib shaharlar
rejali ravishda qurila boshladi. Bunga Aleksandriya Esxata misol bo‘la
oladi. Uning tashqi ko‘rinishi to ‘rtburchak shaklda bo‘lib, o'rtasidan
shohko‘cha o ‘tgan.
0 ‘rta Osiyo davlatlarining xalqaro maydonga tortilishi yaqin sharq-
dagi Ellin davlatlari shaharsozligi bilan tanishishga imkon yaratdi. Bu
esa ellin shaharsozlik an’analarini 0 ‘rta Osiyo sharoitidan kelib chi­
qib o'zlashtirishga, uyg‘unlashuviga olib keldi. Lekin 0 ‘rta Osiyo ellin
shaharlarida baribir milliylik saqlanib qolindi. Antik davr 0 ‘zbekiston
hududida shaharsozlik san’atining yuksak rivojlangan davri hisoblana-
di. Hozirgacha hech bir antik davr shaharlari to iiq o ‘rganilmagan, shu-
ning uchun ulaming ilk ko‘rinishini tiklab bo‘lmavdi. 0 ‘rganilgan ba’zi
tomonlarga qarab ulaming taxminiy ko‘rinishini tiklash mumkin.
Tuproqqal’a binolari ichida ikkinchi qavatdagi beshinchi xona, ay-
niqsa, bezakdor bo‘lib, bu xona qasming shimolidagi qo‘raga qaratib
solingan. Xona to‘rtta ustunli, yassi tomli ulkan zal edi. Zalda tantanali
marosimlar o ‘tkazilgan bo‘lsa kerak. Zalning devorlariga qora va sariq
83

---

tusdagi yoM (polosa)laming bir-biri bilan kesishishidan hosil bo‘lgan
bezakli rasmlar ishlangan, bu yo'llarga esa yurak, atirgul bargi va ayiq-
tovon o ‘simligi bargini tasvirlovchi shakllar zeb berib turgan. Mazkur
yoMlar rombsimon kataklar hosil qilgan bo iib, bu kataklarga mash-
shoqlarning rasmlari ishlangan.
Shu rasmlardan nafis rasmi qariyb butunicha saqlanib qolgan. Ayol-
ning bilaguzuk taqilgan, bir qadar lo ‘ppiroq qilib chizilgan qoMining