Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

.

 

---

 

5 

muhaddislardan  (hadisshunos  allomalardan)  hisoblangan  Xo‟ja  Ismoil  Imom  al-

Buxoriy  (810-870)  ning  yirik  asarlaridan  hisoblangan,  tarkibiga  11  mingdan  ziyod 

hadisni  qamrab  olgan  kitobi  "Al  jome‟-as  sahih"  (Ishonarli  to‟plam)ning  "Savdo-

sotiq»  kitobidagi  14-bobda  "Kishining  kasbi  va  o‟z  qo‟li  bilan  mehnat  qilishi 

haqida"  shunday  deyiladi:  "Oysha  roziyallohu  anho  rivoyat  qiladilar:  “Abu  Bakr 

Siddiq  xalifa  bo‟lganlarida    mening  o‟z  kasbim  borligini  qavmimiz  yaxshi  bilur. 

Men  garchi  musulmonlar  ishlari  bilan  band  bo‟lsam  ham,  shu  kasbim  orqali  oila 

tebratgayman”.

4

   

Sharq  xalqlari  taraqqiyotida  yoshlarga  kasb-hunarlar  o‟rgatish,  ularni  halol 

mehnat  qilishga  da‟vat  qilish  turli  davrlarda  yashagan  donishmandlarning  tarixiy 

asarlarida  va boshqa turli manbalarda  keng bayon etilgan. 

Al  Xorazmiy,  Al  Farg‟oniy,  Al  Marg‟iloniy,  Abu  Nosir  Forobiy,  Abu 

Rayhon  Beruniy,  Abu  Ali  Ibn  Sino,  Yusuf  Xos  Hojib,  Ahmad  Yugnakiy,  az-

Zamahshariy,  Xoja  Ahmad  Yassaviy,  Bahouddin  Naqshbandiy,  Mirzo  Ulug‟bek, 

Abdurahmon  Jomiy,  Alisher  Navoiy,  Zahiriddin  Muhammad  Bobur,  kabi  ko‟plab 

donishmand-mutafakkirlar  asarlarida  ham  yoshlarning  odobi,  axloqi,  ta‟lim-

tarbiyasi  hamda  kasbiy  bilim  va  ko‟nikmalarini  shakllantirish  to‟g‟risida  turli  fikr-

mulohazalar  bildirilgan.  Dunyoning  barcha  taraqqiy  etgan  davlatlarida  ham  yoshlar 

ta‟lim-tarbiyasi,  ularni  ma‟lum  kasbga  oid  bilim  va  ko‟nikmalarini  egalashga 

yo‟llash  bolalar  mehnatini  tashkil  etish  muammolari  dolzarb  masalalardan 

hisoblanib kelgan.   

Bizning  olib  borgan  kuzatishlarimizga  ko‟ra,  «Shaxsning  kasblarga  bo‟lgan 

munosabatlarini  shakllantirish  uchun,  aynan  ana  shu  o‟quv yurtlari, tadbirlar zarur» 

deb atalgan mukammallashgan  tadqiqotlar mavjud emas [30:31].    

Jamiyat-shaxs  ehtiyojlari  va  rivojlanishlarining  uzviy  mutanosibligiga 

erishish  bir  tomondan,  o‟quvchi-yoshlarni  ongli  ravishda  kasb-hunar  tanlashga 

yo‟naltirishni,  ikkinchi  tomondan  esa  ularni    kasbiy  layoqati  va  kompetentligini 

shakllantirish  muammolarini  o‟z  ichiga  qamrab  oladi.  Bu  masalalarni  yechimini 

                                                 

4

 Ал Жомеъ ас-Саҳиҳ.Хожа  Исмоил Ал-Бухорий  Т.:1992.  2 т.29-б. 

---

 

6 

topishda  mutaxassislik  fanlari  qatorida  pedagogika  va  psixologiya  fanlari  oldiga 

ham muhim  vazifalar  turadi. 

«Ta‟lim  to‟g‟risida»gi  Qonun  va  «Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi» 

amaliyotga  kiritilganidan  bugungi  kungacha  barkamol  avlod  tarbiyasi  sohasida 

katta  yutuqlar  qo‟lga  kiritildi,  yangi-yangi  ilmiy-uslubiy  natijalar  olindi.  Ammo 

shu  bilan  birgalikda  umumta‟lim  maktablarida  o‟qiydigan  iqtidorli  yoshlarni 

izlash,  tanlash  va  ularni  kasbiy  faoliyatning  turli  yo‟nalishlarga  bo‟lgan 

moyilliklarini  e‟tiborga  olgan  holda  uzluksiz  ta‟limning  yuqori  bosqichlari-

akademik  lisey  va  kasb-hunar  kollejlari,  oliy  ta‟lim  muassasalariga  ta‟lim 

olishlarini  davom  ettirishlariga  amaliy-uslubiy,  shuningdek  iqtisodiy-ijtimoiy 

yordamlar ko‟rsatish mexanizmlari  to‟lasincha ishlab chiqilgan  deb bo‟lmaydi.