Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sadulla Avezbayev, Otabek Sadullayevich Avezbayev geoma’lumotlar bazasi va arxitekturasi

3.4.Geoma’lumotlar bazasi loyihasini hujjatlashtirish 
Geoma’lumotlar bazasini hujjatlashtirish juda muhim sanaladi. ArcGIS ning 
ma’lumotlar 
modellari 
saytida 
(http://support.ESRI.com/datamodels.) 
geoma’lumotlar bazalari elementlari, metama’lumotlar va kartaqatlamlarining har 
bir ma’lumotlar modeli shablonlari uchun texnik axborotlarni hujjatlashtirish va 
yaratishning asosiy prinsiplarini namoyish qilish uchun bir qator suratlardan 
foydalanilgan. Quyidagi bo‘limda qay tariqa turli xilgeoma’lumotlar bazasi 
elementlarining ushbu saytda namoyish etilganligi to‘g‘risida qisqacha ma’lumot 
berilgan. Bu ma’lumotlar o‘zingizning loyihalaringizni hujjatlashtirayotganingizda 
qo‘l kelishi mumkin. 

---

59 
6 ta asosiy element sizning geoma’lumotlar bazasi loyihangiz tarkibini 
belgilaydi. Bu quyidagi talablar demakdir: 
1.
Ma’lumotlar to‘plami
. Fazoviy obyektlar sinflari xususiyatlari, rastrlar 
va atributli jadvallar, shuningdek, har bir jadvaldagi ustunlar to‘plami 
xususiyatlarini yozuvchi formatni aniqlashga ajratilgan texnik qoidalar mavjud. 
Fazoviy tasvirlar bilan ishlayotganingizda siz bir qancha geografik xususiyatlarni 
(masalan, geometriya turi, ya’ni nuqta, chiziq yoki poligon, shuningdek, 
koordinata turlari) va ko‘pchilik holatlarda turdoshlarning texnikta’rifini 
ko‘rishingiz mumkin. Bu turdagi ma’lumotlar to‘plami sxemalarini aks ettiruvchi 
elementlar har doim ko‘k rangda tasvirlanadi (3.2-rasm). 
3.2-rasm.
Ma’lumotlar to‘plami sxemasi (manba: ESRI kompaniyasining 
Veb-sayti) 
2.
Munosabatlar sinfi
. Atributli munosabatlar GATda juda keng 
qo‘llaniladi va ular barcha ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (MBBT) 
ilovalarida mavjud. Ular bir jadvalning qatorlari ikkinchi jadvalning qatorlari bilan 
qanday bog‘lanishini aniqlaydi. Munosabatlarda kardinal yo‘nalish va boshqa 
xususiyatlar (misol uchun, bu munosabat 
birga-bir
yoki 
ko‘pga-ko‘p
munosabatlar 
turi) mavjud. Munosabatlar va ularning xususiyatlari yashil rangda aks ettirilgan 
(3.3-rasm). 

---

60