Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘zbеkiston rеspublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi

O‘quv rejaga 
muvofiq o‘zaro
“ Organik kimyo” 
“Fiziologiya odam anatomiyasi asoslari bilan”

---

bog‘liq bo‘lgan 
modul nomi 
“Umumiy va tibbiy psixologiya”
“Ekologiya va gigiena”
“Farmakologiya asoslari”
“Lotin tili va farmasevtik terminologiya”
“Dori turlari texnologiyasi”
“Favqulotda holatlar tibbiyoti”
O‘qitishni tashkiliy 
shakli 
N – nazariy ta’lim; 
A- amaliy ta’lim; 
MX-maxsus xonalarda mashg‘ulot; 
Dasturga qo‘yilgan 
talab 
Majburiy 
O‘qitish tili 
Guruhga tayinlangan dars tili asosida( o‘zbek va rus) 
Baholash tartibi 
Joriy baholash tartibiga asoslanib 
O‘quv chi larning 
bilim va ko‘nikma 
larini baholash 
Yozma, og‘zaki, savol – javob, munozara, test, amaliy topshiriq.
Joriy va yakuniy nazorat 
2.O‘quv dasturi mazmuni 
№ 
Mavzuning 
nomi 
Mavzuning qisqacha mazmuni 
jam
i 
O‘q
itish
n
in
g 
tashk
il
iy s
h
ak
li
 
M
u
staqi
l ta’
li
m
 
1. 
Klinik 
patologiya va 
birinchi tibbiy 
yordam moduli 
haqida 
tushuncha 
“Klinik patologiya va birinchi tibbiy yordam” 
modulining mazmuni, maqsadi va vazifalari, 
kasalliklarning tasnifi, tashqi muhitning odam 
organizmiga ko‘rsatadigan ta’siri va buning 
natijasida kelib chiqadigan patologik jarayonning 
asosiy turlari: fizik, kimyoviy ta’siri, distrofiya, 
atrofiya, yallig‘lanish, ekzo va endogen zaharlanish, 
gipoksiya, shok, koma kabi holatlarga 
organizmning umumiy faoliyati haqida tushuncha 
2 
N 

---

2. 
Klinik 
patologiya 
va 
birinchi 
tibbiy 
yordam moduli 
haqida 
tushuncha 
Bemorlarni 
tekshirish 
va 
birinchi yordam 
berish qoidalari 
Bemorlarni sub’ektiv, ob’ektiv va qo‘shimcha
tekshirish 
usullari. 
Bemorlar 
va 
baxtsiz 
hodisalardan shikastlanganlarga birinchi yordam 
berish qoidalari. Sog‘likni saqlash vazirligi 
tomonidan chiqarilgan, birinchi tibbiy yordamni 
tashkil qilish bo‘yicha buyruq va farmonlarini 
o‘rganish. Klinik tekshirish natijalarini tahlil qilish, 
dori vositalarini enteral va parenteral yuborish 
usullarini qo‘llash, in’eksiya qilishdan oldin 
qo‘llarni, 
ishlatilgan 
buyumlarni 
yuuqumsizlantirishni 
Bemorlarning shikoyatlari asosida anamnez yig‘ish, 
ko‘zdan kechirish, puls va A/B ni baxolash, nafas 
olish 
sonini 
sanashni, 
baxolashni, 
bemorni 
paypaslab ko‘rish, perkussiya va auskultatsiya 
usullarini. qon va siydik najas tekshiruvlari norma 
va patologiyasini taщlil qilish.Dorilarni enteral va 
parenteral ishlatish texnikasi, tananing tashqi 
soxasiga ishlatiladigan malxam va moyli dorilarni 
qo‘llash.
6 
N 
A 
3 
3. 
Nafas olish 
tizimi 
a’zolarining 
klinik 
patologiyasi va 
birinchi tibbiy 
yordam 
Nafas olish tizimi a’zolarining anatomofiziologik 
xususiyatlari. Nafas tizimi a’zolarining kasalliklari. 
Nafas olish tizimi kasalliklari bilan kelgan 
bemorlarning shikoyatlari asosida taxminiy tashxis 
qo‘yib , shoshilinch holatlarda yordam ko‘rsatish ni. 
Chalg‘ituvchi vositalar (xantal, isituvchi kompress, 
grelka va muzli xaltachalar) ni ishlatish. Bronxial 
astma huruji vaqtida birinchi tibbiy yordam 
ko‘rsatish . Ko’krak qafasi shikastlarida rivojlanishi 
mumkin bo‘lgan asoratlarini bilish va ularning 
oldini olish. O‘tkir nafas yetishmovchiligi 
sabablarini bilgan holda shoshilinch va birinchi 
tibbiy yordam ko‘rsata olish usullari. 
6 
N 
A 
3 
4. 
Yurak va qon-
tomir 
tizimi 
a’zolari a’zolari 
klinik 
patologiyasi va 
birinchi 
tibbiy 
yordam 
Yurak va qon aylanish tizimining vazifalari va 
asosiy kasalliklari. Yurak va qon aylanishini tizimi 
azolarining o‘tkir va surunkali yetishmovchiligi 
sabablari 
Yurak qon-tomir tizimi kasalliklari bilan kelgan 
bemorlarning shikoyatlari asosida taxminiy tashhis 
qo‘yib , shoshilinch holatlarda yordam ko‘rsatish ni,
Pulsni aniqlash, sanash. AB ni o‘lchash texnikasi
O‘tkir yurak yetishmovchiligi belgilarida kerakli 
dorilarni shprisga olish va yuborish qoidalari. Hushdan 
ketgan va kollapsdagi bemorlarga birinchi yordam 
ko‘rsatish . Miokard infarkti belgilari bor bemorlarga 
birinchi 
yordam 
va 
kasalxonaga 
ko‘chirish 
qoidalari.O‘pka shishining rivojlanish sabablari va 
belgilari boshlanishi bilan shoshilinch yordam ko‘rsata 
boshlash usullari. 
12 
NA 
6 
5. 
Hazm a’zolari 
klinik 
Hazm a’zolarining anatomik tuzilishi va fiziologik 
xususiyatlari. Hazm sistemasi a’zolari kasalliklari, 
12 
NA 
6 

---

patologiyasi va 
birinchi 
tibbiy 
yordam 
sabablari. O‘tkir va surunkali me’da va ichak 
kasalliklari. ”O‘tkir qorin” sindromi belgilari, unga 
kiradigan kasalliklar: o‘tkir appenditsit, xolesistit, 
ichak tutilishlari, churra siqilishi va xokazo. M’`da 
va 12 barmoq ichak yara kasalligi, asoratlari. 
Ichaklardan yashirin qon ketish belgilari.
Me’da-ichak kasalliklari bilan shikoyat qilib kelgan 
bemorlarni so‘rab-surishtirish, axvoliga To‘g‘ri baho 
berib, birinchi yordam va tekshirish usullariga 
To‘g‘ri yo‘naltirish. qusayotgan bemorga yordam 
ko‘rsatish ni, zaharli moddalar bilan zaharlanganda 
me’dani reflektor yoki zond orqali yuvish texnikasini 
o‘zlashtirish . 
Huqnaning texnikasi.
6. 
Siydik 
ajratish 
a’zolarining 
klinikasi
patologiyasi va 
birinchi 
tibbiy yordam. 
Buyrak-tosh kasalligining rivojlanishida ekologiya 
va 
geografik 
tarkibning 
ahamiyati. 
Ko‘p 
uchraydigan siydik ajratish a’zolari kasalliklari. 
Buyrak huruji va o‘’tkir siydik tutilishida 
shoshilinch va birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish
tamoyillari. 
Bemorlarni so‘rab-surishtirish va ob’ektiv tekshirib,
ahvoliga baho berish. O‘tkir siydik tutilishida birinchi 
tibbiy yordam ko‘rsatish . Buyrak-tosh kasalligining 
asorati bo‘lgan «Buyrak sanchig‘ida» birinchi yordam 
ko‘rsatish . Siydikni umumiy tahlilga, Nechiporenko, 
Addis-Kakovskiy va Zimniskiy sinamalariga yig‘ish, 
sutkalik diurezni aniqlash. 
Ayol va erkaklarda kateter qo‘yish texnikasini 
o‘zlashtirish . 
8 
NA 
4 
7. 
Asab va ruhiy
kasalliklar 
va 
birinchi 
tibbiy 
yordam.. 
Markaziy nerv sistemasi kasalliklari. Bemorda 
kuzatiladigan ruhiy o‘zgarishlar epileptik va isterik 
tutqanoqlar. 
Gipertonik kriz va insult holatlarida birinchi tibbiy 
yordam. Zaharli moddalar va alkogolning miyaga 
ta’siri. 
Gipertonik kriz va insult holatlarida birinchi tibbiy 
yordam ko‘rsatish . 
Epileptik va isterik tutqanoqlarda birinchi tibbiy 
yordam ko‘rsatish . 
6 
NA 
3 
8. 
Ko‘z, quloq va 
tomoq a’zolari 
kasalliklarida va 
shikastlarida 
birinchi 
tibbiy 
yordam 
ko‘rsatish
Ko‘z, tomoq, quloq va burun a’zolarining o‘ziga 
xos anatomik tuzilishi va vazifasi. Kasallik va 
shikastlarda birinchi tibbiy yordam. Ko‘z, quloq, 
tomoq va burun yo‘llariga yot jism tushganda 
birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish usullari. 
Ko‘z quloq,tomoq va burun yo‘llariga yot jism 
tushganda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish
usullari. 
Burundan qon ketganda qon to‘xtatish usullarini 
o‘zlashtirish . 
6 
NA 
3 

---

9. 
Qon ketish va 
jarohatlarda 
birinchi yordam 
ko‘rsatish
tamoyillari. 
Tashqi muhit ta’sirida kelib chiqadigan patologik 
xolatlar: qon ketish, ichki va yashirin qon ketish 
sabablari, klinik belgilari. Jarohat turlari belgilari, 
asoratlari va bitish bosqichlari. qoqshol va quturish 
profilaktikasi. 
Qon ketish turiga ko‘ra vaqtinchalik qon to‘xtatish 
usullarini o‘rganish: jgut «burama» va bosib 
turuvchi bog‘lamlarni, muzli xaltachani qo‘yishni. 
8 
NA 
4 
10. Yopiq va termik 
shikastlar klinik 
patologiyasi 
Yopiq 
shikastlarning 
turlari: 
lat 
yeyish, 
muskullarning yirtilishi, paylarning cho‘zilishi, 
chiqish va siniqlarda birinchi tibbiy yordam, 
immoblizatsiya usullari. Travmatik toksikoz 
haqida tushuncha. 
Travmatik shok, bosqichlari, klinik belgilari. 
Fizikaviy 
omillar ta’siri natijasida kelib 
chiqadigan shikastlar: kuyish, kuyish darajalari, 
kuyish kasalligi haqida tushuncha. 
Sovuq olish oftob urishi ,issiq elitishi sabablari, 
davrlari birinchi yordam ko‘rsatish . Ochiq va 
yopiq 
shikastlarda 
og‘riqsizlantirish, 
immobilizatsiya va transportirovka qilish.
6 
NA 
3 
Yopiq shikastlarda ishlatiladigan tibbiy va qo‘lbola 
taxtakachlardan foydalanish, bemorlarni ahvoliga 
qarab ko‘chirish usullari. 
Kuygan va sovuq olgan, oftob urgan bemorlarga 
birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish . qoqshol 
profilaktikasi Desmurgiya qoidalari bilan tanishish 
va bog‘lam qo‘yishni o‘rganish.
11. O‘tkir 
zaharlanish va 
dori 
kasalliklarida 
birinchi 
yordam 
ko‘rsatish . 
O‘tkir zaharlanish sabablari, turlari, klinik 
belgilari va birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish . 
Dori moddalaridan zax harlanish. Anafilaktik 
shok hamda komatoz holat ko‘rinishlari. Oziq-
ovqatlardan, zaharli o‘simliklardan kimyoviy 
moddalardan zaharlanish belgilari, shoshilinch 
yordam. Antidotterapiya xaqida tushuncha berish. 
Kislota va ishqordan zaharlanganda har xil 
sharoitlarda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish . 
O‘tkir zaharlanish kuzatilganda zaharlanish
turiga qarab kechiktirib bo‘lmaydigan shoshilinch
va birinchi bo‘lgan yordam berish. Kislota va 
ishqordan zaharlanganda har xil sharoitlarda 
birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish . Oziq-ovqatlar 
hamda 
zaharli 
o‘simliklardan zaharlanganda 
birinchi yordam ko‘rsatish . Me’dani yuvish va 
tozalovchi xuqna o‘tkazish. 
8 
NA 
4 
12. To‘satdan 
bo‘ladigan 
baxtsiz 
hodisalarda 
To‘satdan bo‘ladigan baxtsiz hodisalarga kiradigan 
holatlarni bilish. Suvga cho‘kayotgan, bo‘g‘ilgan 
yoki dorga osilganda qutqarish va birinchi 
yordamni ko‘rsatish . Is gazidan zaharlanish 
6 
NA 
3 

---

shoshilinch va 
birinchi tibbiy 
yordami 
ko‘rsatish . 
sabablari va birinchi yordam ko‘rsatish . 
Elektrotravma va yashin urganda birinchi yordam 
ko‘rsatish . 
Baxtsiz hodisalarda o‘zini yo‘qotib qo‘ymasdan 
qo‘l ostida bor asbob-anjomlardan foydalangan 
holda bemorlarga birinchi yordam va birinchi tibbiy 
yordam ko‘rsatish . suvga cho‘kish, bo‘g‘ilish va 
osilishda birinchi yordam ko‘rsatish .
13. 
Terminal 
holat 
va 
reanimatsiya 
haqida 
tushuncha. 
Reanimatsiya va reanimatsion yordam haqida 
tushuncha. Terminal holat xaqida tushuncha, 
sabablari, fazalari. Klinik va biologik o‘lim 
belgilari 
Dori preparatlaridan zaharlanganda antidotlarni 
qo‘llash. Anafilaktik shok belgilari kuzatilganda 
birinchi yordam ko‘rsatish . Teriga kislota va ishqor
ta’sir etganda birinchi yordam Elektrotravma va 
yashin urganda birinchi yordam ko‘rsatish . 
Tiriklik uyqu arteriyasida pulsni aniqlash, ko‘z 
qorachig‘ining yorug‘likka reaksiyasini bilish, 
yurakni eshitib ko‘rish, AB ni o‘lchash va o‘lim 
belgilarini aniqlash. Bemor ahvoliga tushungan 
holda, modultomda yurak-o‘pka reanimatsiyasi 
o‘tkazish.
4 
NA 
3 
Jami: 
90 
NA 
45