Oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti kasb ta’limi fakulteti «Himoyaga ruxsat etildi»

  

 

3.20 - shakl. Qirqim va kesimning berilishi 

Bir soatlik dars vaqtida o`quvchi doskadagi chizmani ko`chirib olib, qirqim va 

kesimni ifodalashi va alohida-alohida chizishi kerak edi. Bu ishning asosiy maqsadi 

---

 

 

 

qirqim  va  kesimni  qanchalik  tushunishi,  ularni  farqini,  ishlatilishini  va  turlarinini 

bilishga qaratilgan. 

O`quvchilar  chizma  chizganlarida  tasvirning  shartli  belgisiga  ko`p  duch 

keladilar. Shuning uchun bunday chizmani hamma o`qiy oladi deb tushunamiz. 

Chizmada  buyumning  dastgohdagi  yasalish  holati  tasvirlangan,  lekin  yaqqol 

tasvirini chizganda burib, og’zini tepaga qaratib olib chizgan ma`qul. Chunki, bu 

holat uning ishchi holati bo`ladi. Buni hammaga bir xil tarzda tushuntirish lozim. 

O`quvchilarning  ishlari  baholanganda  quyidagilarga  amal  qilindi.  Agar 

chizmalarda  qirqim  va  kesimni  to`g`ri  farqlay  olsa,  berilgan  chizmaga  kesim  va 

qirqim turlarini to`g`ri qo`yishni ifodalay olsa, mahaliy qirqim to`g’ri ifodalangan 

bo`lsa, “a`lo” baho qo`yildi. 

Agar  qirqim  va  kesim  farqlarini  ajrata  olsa  –  yu,  lekin  chizmada  qirqim  va 

kesim  turlarini  to`liq  bayon  eta  olmasa,  chizma  pala  –  partish  bajarilgan  bo`lsa 

“yaxshi” baho qo`yildi. 

Agar  qirqim  va  kesimlarni  ishlata  olsa-yu,  lekin  to`liq  farqiga  bormasa, 

“qoniqarli” baho qo`yildi. 

Xato va pala – partish ishlarga “qoniqarsiz” baho qo`yildi. 

Nazorat ishlar natijalari haqidagi ma`lumotlar quyidagi jadvalda berilgan.    

3.1-jadval  

  Maktab va sinf 

O`quvchilar 

soni 

Baholar 

5 

% 

4 

% 

3 

% 

2 

% 

Taj

ri

ba 

si

n

fl

ar

 

23 – maktab 

9– A 

30 

8 

  11 

  9 

  2 

 

23 – maktab 

9 – D 

30 

9 

  10 

  7 

  4 

 

 

60 

17  28,3 

21 

35 

16 

26,7 

6 

10 

N

az

or

at

  

si

nf

la

ri

 

23 – maktab 

9 – B 

30 

3 

  8 

  13 

  6 

 

23 – maktab 

9 – E 

31 

4 

  10 

  10 

  7 

 

 

61 

7 

11,5 

18 

29,5 

23 

37,7 

13 

21,3 

        

---

 

 

 

Qisqa muddat ichida o`qitish metodikasining afzallik darajasini aniqlash qiyin. 

Lekin  tajriba  –  sinov  ishlarining  natijalari  ko`rsatib  turibdiki,  tajriba  sinflardagi 

natija biroz yuqoriroq. Nazorat sinflaridagi ijobiy baholar 40% ni tashkil etsa, tajriba 

sinflaridagi ijobiy baholar 63,3% ni tashkil etdi.  

Nazorat  ish  topshirig’i  o`quvchilar  uchun  biroz  qiyinroq  tuyuldi.  Ayniqsa 

qirqim  va  kesimning  maxsus  turlari  bilan  bog’liq  bo`lgan  nazorat  topshiriqlarini 

bajarish jarayonida o`quvchilar faoliyatida qiyinchiliklar kuzatildi. 

Tajriba  –  sinov  natijalari  shuni  ko`rsatdiki,  maktabda  o`quvchilarning  grafik 

savodxonligini ta`minlash orqali o`quvchilarning grafikaviy tayyorgarlik darajasini 

oshirish mumkin ekan.