pedagogik amaliyoti davrida chizmachilik fani mashg`ulotlarini belgilangan ta`lim
muassasasida o`tkazildi. Pedagogik amaliyot 2018 – 2019 o`quv yili fevral – mart
Dastlab biz o`qituvchilar bilan suhbat o`tkazishni rejalashtirgan edik. Suhbatni
hamma o`qituvchilarni yig`ib bir vaqtda emas, balki har biri bilan alohida-alohida
o`tkazdik. Suhbatimizda geometriya darslarida ko`proq ishlatiladigan tekis –
planimetrik tasvirlar, bitta tekislikdagi proektsiya hamda chizish paytida (doskada
yoki bolalarning daftarlarida) kerak bo`ladigan chiziq turlariga, chiziqlarning o`zaro
parallel yoki perpendikulyar bo`lishlariga, qirqim va kesimlarni ishlatilish
holatlariga hamda o`lcham raqamlarini yozilishiga e`tibor berish kerakligini kelishib
olindi.
Hamma fanlarda texnik rasmlardan foydalaniladi. Texnik rasm bajarish uchun
nimalarni bilish kerak? Buning uchun qirqim hamda kesimlar, aksonometrik
proektsiyalar haqida, ularning turlari bo`lgan izometriya hamda frontal diametrik
proektsiya haqidagi tushunchalarga, o`qlarining yo`nalishlari va ular bo`yicha
buzilish
koeffitsientlari,
hamda
aksonometrik
proektsiyada
aylananing
proektsiyalarini yasash haqida to`liq tushunchaga ega bo`lish kerak. Bular haqida
o`qituvchilar bilan batafsil gaplashib olindi. Aksonometrik o`qlarning yo`nalishini
bilish bilan birga ularni asboblar yordamida aniq yasash va taqribiy yasash yo`llarini
ham bilish zarur. Aksonometrik o`qlarning yo`nalishi noto`g’ri aniqlangan bo`lsa,
aksonometrik tasvir ham noto`g’ri chiqadi.
Geometriya o`qituvchilari oliy ta`lim muassasalarida o`qigan davrlarida
chizma geometriya va muhandislik grafikasi fanlarini ham o`rganganlar. Shuning
uchun ularga suhbat shaklida chizmachilik asoslari bo`yicha tushuncha berish
qiyinchilik tug`dirmadi.
Bizning aloqamiz ko`proq geometriya, chizmachilik va tasviriy san`at
o`qituvchilari bilan bo`ldi. Chunki talabalarning pedagogik amaliyotlari
chizmachilik va tasviriy san`at falaridan edi. Pedagogik amaliyot davrida
chizmachilik va rasm darslarini amaliyotchi talabalar olib bordi. Boshqa fan
darslarini maktab fan o`qituvchilari o`zlari olib bordilar.
Qo`llanilayotgan o`qitish metodini samaradorligini (afzalligini) aniqlash
maqsadida sinflar nazorat va tajriba sinflariga bo`lindi. Sinflarni tanlab olish uchun
maktabda imkoniyat yetarli ekan. 9 – sinflar 9 – A, B, D, E sinflardan iborat ekan.
Biz ularning iktasini ya’ni 9-A va 9-D sinflarni eksperimental sinflar deb olishga
qaror qildik. Har ikkala sinfda ham 30 nafardan o`quvchilar bor.
Ikkita sinfni tarkibiy qismi quyidagicha: “A” sinfda o`g’il bolalar soni – 16 ta,
qizlar – 14 ta; “D” sinfda – o`g’il bolalar soni – 13 ta, qizlar – 17 ta. “A” sinfda
a`lochilar soni – 7 ta, “D” sinfda 4 ta. “3 va 4” baho oladigan o`quvchilar “A” sinfda
9ta, “D” sinfda esa 11ta. Shunday qilib, sinfdagi bolalar soni, tarkibiy qismlari,
o`zlashtirish ko`rsatgichlari taxminan bir xil.
BMIimiz mazmuni va mohiyati, maqsad va vazifalariga binoan bizning
tavsiyalarimizga ko`ra eksperimental sinflarda bu tasvirlarni yasash chizmachilik
qoidalariga rioya qilingan holda amalga oshirildi. Ya`ni birinchi navbatda chiziq
turlari hisobga olindi, chizmani katta – kichikligini hisobga olgan holda format
qog’oziga to`g’ri joylashtirilishiga e`tibor berildi. Qirqim va kesimlarni ishlatish,
ularni bir – biridan farqlash, qirqim va kesimlarni ishlatishdan maqsadni ochib
berish, yaqqol tasvirda bajarilgan qirqimlarning to`g’ri bajarilishiga, proektsiyalar
sonini zaruriy va yetarli bo`lishiga e`tibor berib tushuntirib borildi.
Nazorat sinflarida esa fan o`qituvchilari darslarini oldin qanday o`tib yurgan
bo`lsalar shunday tarzda davom ettirishdi. Chizmachilik o`qituvchisi tajriba
sinflarida har bir o`tilayotgan mavzu qaysi fanni o`rganishda kerak bo`lishini eslatib
turdi, ya`ni maktabda yagona grafikaviy rejimni ta`minlashga amal qilish tartiblari
joriy etib borildi.
Pedagogik amaliyotning oxirida o`quvchilarning bilimlarini taqqoslash
maqsadida 23 – maktabning 9 sinflari o`rtasida bir xil nazorat ish o`tkazildi.
Nazorat ishi uchun hammaga qirqim va kesim chizmasi berildi (chizma
avvaldan o`qituvchi tomonidan doskada tayyorlab qo`yildi. Ba`zi sinflarda katta
qog’ozda tayyorlangan chizma doskaga ilib qo`yildi).
Do'stlaringiz bilan baham: 
