Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Farg’ona politexnika institute

5. Tayyorlov bo’lmidagi texnologik jarayonlarni bayon qilish.
Texnologik jarayon deganda materialni yoki yarimfabrikatni ketma-ket shakli, o'lchami va material xususiyatining detal yoki mahsulot olish maqsadida o'zgarishi tushuniladi.
Ishlab chiqarish jarayoni deganda material va yarimfabrikat- 
lardan tayyor mashina olish uchun bajariladigan barcha jarayon- 
lar yig‘indisi tushuniladi.
Ishlab chiqarish jarayoniga faqatgina detal olish va mashina 
yig'ish uchun asosiy jarayonlar kiribgina qolmay, balki asosiy 
jarayonlarning bajarilishini ta’minlovchi yordamchi jarayonlar 
ham kiradi (masalan, material va detallarni tashish, nazorat qilish, 
moslama va asboblar tayyorlash, asboblarni charxlash).Ishlab chiqarish jarayoni quyidagi bosqichlarga bo'linadi:
1. Detallar zagotovkasini tayyorlash, quyish, bolg'alash, 
shtampovkalash yoki prokat materiallarga dastlabki ishlov berish.
2. Kerakli o'lchamli va shakldagi tayyor detal olish uchun zago- 
tovkalarga metall kesish dastgohlarida mexanik ishlov berish.
3. Uzellar va agregatlarni yig'ish, ya’ni alohida detallarni 
uzellarga, uzellarni agregatlarga biriktirish, yakka tartibli ishlab 
chiqarish sharoitida chilangarlik ishlov berish va detallarni 
yig'ish joyiga tashish ishlari bajariladi, ommaviy va yirik seriyali 
ishlab chiqarish sharoitlarida qo'llanilmaydi. Ushbu ishlab chi­
qarishlarda metall kesish dastgohlarida detallarga ishlov ben- 
ganda chegaraviy kalibrlar qo'llanilib, detallarni o'zaro almashuvchanligiga erishiladi.
4. Yaxlit mashinani um um iy yig'ish.
5. Mashinani sozlash va sinash.
6. Mashinani bo'yash. Bo'yash ishlari bir nechta jarayondan ibo­
rat bo'lib, texnologik jarayonning turli bosqichlarida bajariladi, ma­
salan, shpaklyovka, gruntovka, birlamchi bo'yash, ishlov berilgan de- 
tallami bo'yash va yaxlit mashinani yakunlovchi bo'yash ishlari.
5. Texnologik jarayonning asosiy masalalari Mexanik ishlov berish texnologik jarayonini loyihalash quyidagi asosiy masalalar asosida olib boriladi:
1. Mashina detallariga mexanik ishlov berish uchun ishlab 
chiqarish turi va texnologik jarayonni bajarishning tashkiliy 
shakli aniqlanadi. Ishlab chiqarishga qo'yiladigan detallar partiyasi o'lchamini 
(seriyali ishlab chiqarish uchun) va oqim bo'yicha ishlab chiqarish uchun tayyorlash taktini aniqlash.
3. Zagotovka turi va o'lchamlarim aniqlash.
4. Detallarni yuzalariga mexanik ishlov berish usuli va rejasini (texnologik jarayon, ketma-ketligi k o ‘rsatilgan holda) ish­lab chiqish.
5. Dastgohlar, moslamalar, kesuvchi va o'lchash asboblari turi 
va tavsifini aniqlash hamda ishlov bensh uchun sonini aniq-lash.
6. Detallarning ishlov beriladigan sirtlari o icham ini aniqlash.
7. Tanlangan dastgoh uchun har bir jarayonga kesish rejimini aniqlash.
8. Har bir jarayon uchun vaqt me’yorini aniqlash.
9. Ish malakasini aniqlash.
10. Loyihalangan texnologik jarayonning texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlarini belgilash.
11. Texnologik jarayon hujjatlarini rasmiylashtirish.
Seriyali va ommaviy ishlab chiqarishlar uchun alohida detallarga ishlov berish texnologik jarayoni mukammal ishlanadi.