Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona davlat universiteti

Adiabatik jarayon.

• Adiabatik jarayon.
• Adiabatik jarayon deb, shunday jarayonga aytiladiki, bunda sistema issiqlik almashinuvi natijasida energiya olmaydi ham va energiya bermaydi ham. Boshqacha aytganda, adiabatik jarayonda
• Q = 0.

Xulosa

• 1–mavzuni yoritishda quyidagi didaktik materiallardan foydalandim. Ko’rgazmali qurollardan, chizmalar,4ta rasmlar 4ta (izoxorik, izobarik, izotermik jarayonlarga oid)dan. Texnik vositalardan kompyuter, (proektor), kodoskop slayt 1ta (termodinamikaning 1 – qonuni slayd)dan elektron darsliklardan, mavzuga oid formulalardan foydalandim. Namoyishni 2ta esa (adiabatik kengayish va siqilishda temperaturaning o’zgarishi) tajriba usulida foydalandim. Yangi mavzuni mustahkamlash uchun savolnomalardan foydalandim.

MAVZU: Talabalarga qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamikaning 2-qonuni va uning talqini mavzusini o’tishda didaktik materiallardan foydalanish.

• MAVZU: Talabalarga qaytar va qaytmas jarayonlar. Termodinamikaning 2-qonuni va uning talqini mavzusini o’tishda didaktik materiallardan foydalanish.
• Reja :
• Qaytar jarayonlar.
• Qaytmas jarayonlar
• Termodinamikaning 2-qonuni
• Asosiy tushuncha va atamalar.
• Qaytar va qaytmas jarayonlar ; termodinamikaning 2-qonuni; 2-tur “perpertuum mobile”.

Faraz qilaylik, izolyatsiyalangan sistema qandaydir jarayon natijasida 1 xolatdan 2 xolatga o’tsin. Agar sistema o’z-o’zidan 2 xolatdan 1 xolatga qaytadigan va sistemada xech qanday boshqa o’zgarishlar sodir bo’lmaydigan teskari jarayon mavjud bo’lsa, u xolda 1→ 2 jarayon qaytar jarayon deb ataladi. Masalan, vakuumda osmaga osib qo’yilgan mayatnik ishqalanishsiz xarakat kilib, xolatdan 2 xolatga o’tadi (4-rasm), so’ngra xamma o’sha oraliq xolatlarni o’tib, yana 1- xolatga qaytadi.

• Faraz qilaylik, izolyatsiyalangan sistema qandaydir jarayon natijasida 1 xolatdan 2 xolatga o’tsin. Agar sistema o’z-o’zidan 2 xolatdan 1 xolatga qaytadigan va sistemada xech qanday boshqa o’zgarishlar sodir bo’lmaydigan teskari jarayon mavjud bo’lsa, u xolda 1→ 2 jarayon qaytar jarayon deb ataladi. Masalan, vakuumda osmaga osib qo’yilgan mayatnik ishqalanishsiz xarakat kilib, xolatdan 2 xolatga o’tadi (4-rasm), so’ngra xamma o’sha oraliq xolatlarni o’tib, yana 1- xolatga qaytadi.