Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti «Elektr energetika»

III. Ishni bajarish tartibi:

Berilgan tizim uchun tuzilmaviy sxema, uzatish funksiya ifodasi va operator tenglamalari tuziladi.

Tenglamalardagi p ni o‘rniga qo‘yib j ga almashtiriladi.

Raus – Gurvits, Naykvist mezonlari bo‘yicha barqarorlikni aniqlash uchun EHMga dastur tuzilib, mashinaga kiritiladi [4].

Olingan natijalari asosida, barqarorlikning AFCHT quriladi.

4 jadval

№	Berilgan kattaliklar ko‘rinishi
	Tenglamadagi ko‘rinishi	Dasturdagi ko‘rinishi
1	a0	A0
2	a1	A1
3	a2	A2
4	a3	A3
5	a4	A4
6	P()	PW
7	Q()	QW
8	1	m1
9	2	m2

10 PRINT "Laboratoriya ishi 4"

20 PRINT "Barqarorlikni aniqlash usullari"

30 T1=.1:TM=.2:TC=.1:T=.05:BET=20:BCK=.1:G=.2

40 SCREEN 9

50 CLS

60 FOR W=-10 TO 10 STEP .001

70 A0=TM*T1*T*TC

80 A1=TM*T*T1+TM*T*TC+T1*TC*TM

90 A2=TM*T+TM*T1+TC*TM+T1*TC

100 A3=TM+T1+TC*(1+BET*BCK)

110 A4=1

120 D1=A1*A2-A3*A0

130 D2=A1*A2*A3-A1^2*A4-A0*A3^2

140 B0=G*BET

150 B1=G*BET*TC

160 A=B0

170 B=B1*W

180 C=A4-A2*W^2+A0*W^4

190 D=W*(A3-A1*W^2)

200 PW=(A*C+B*D)/(C^2+D^2)

210 QW=(B*C-A*D)/(C^2+D^2)

220 PSET (PW*80,200-QW*30),17

230 S1=S1+1

240 IF S1<950 GOTO 310

250 'PRINT "pw=";PW,"qw=";QW,"w=";W

260 'NEXT W

270 'LINE (250,50)-(250,400)

280 'LINE (0,200)-(550,200)

290 'PRINT "a0=";A0,"a1=";A1,"a2=";A2,"a3=";A3,"a4=";A4,

292 'PRINT "d1=";D1,"d2=";D2

295 'PRINT "w=";W

300 S1=0

310 NEXT W

320 END

6 – Laboratoriya ishi
TIRISTOR O‘ZGARTIRGICH – MOTOR TIZIMIDAGI

O‘TKINCHI JARYONNI TEKSHIRISH
I. Ishdan maqsad: Tiristor o‘zgartirgich– motor (TO‘-M) o‘zgarmas tok tizimidagi o‘tkinchi jarayonni (O‘J) ifodalaydigan differensial tenglamalar (DT) asosida EHM uchun dastur yaratib, tizimdagi O‘J parametrlarga bog‘liqligini tekshirishdir.

II. Nazariy qism: TO‘ – M tizimi odatda o‘zgarmas tok motori (M) TO‘ hamda muvofiqlashtiruvchi transformatordan (MTR) iborat bo‘ladi (5-1 rasm). Qo‘llashga ko‘zlangan motor mustaqil qo‘zg‘atishli bo‘lib, qo‘zg‘atish chulg‘ami (QCH) ayrim yakorga ta’minot beradigan TO‘ga bog‘liq bo‘lmagan manbadan ta’minot oladi. Sanoat chiqaradigan TO‘larni MTR tarkibida QCH uchun kichik quvvatli ayrim chulg‘am hamda to‘g‘rilagich, bo‘ladi. Bunday elektromexanik tizimlarda, MTR odatda, elektr tarmoq U_t kuchlanish bilan motor yakoriga keladigan U kuchlanishni moslashtiradi. Undan tashqari, MTR ning induktiv qarshiligi, zanjirda qisqa tutashuv holati paydo bo‘lganda, T1 – T6 tiristorlaridan o‘tadigan shikastlanish tokning o‘sishi tezligini susaytiradi. SHu yo‘l bilan, himoya uchun ishlatiladigan maxsus jadal ishlovchi saqlagich yoki avtomat uzgich shikastlangan zanjirni ajratishi uchun sabr vaqti hosil qilishga xizmat qiladi.

Tarmoqdan keladigan U_t kuchlanish bilan motorga beriladigan kuchlanish qiymatlari bir – biriga yaqin bo‘lsa, unda MTRga xojat bo‘lmaydi. Bu holda, qo‘shimcha induktivlik sifatida maxsus tokni cheklovchi reaktor ishlatiladi. Bunday reaktorni tanlash ayrim hisoblashlar asosida amalga oshiriladi.

Har qanday yuklanishda, hatto salt ishlashda ham, tok uzluksiz bo‘lishini ta’minlash uchun maxsus silliqlovchi drossel

(reaktor) ishlatiladi, uni induktivligi va nominal toki berilgan motorni tokiga va talab etilgan induktivlik qiymatiga qarab topiladi.

Faza-impulsli boshqaruv tizimining inersiyasi hamda kuch zanjiridagi tiristorlar ochilishining kechikishligini qo‘shib,

ularni ushbu uzatish funksiya orqali ifodalasa bo‘ladi:

(5.1)

(5.2)

; . (5.3)

Motor tenglamasini yozishdan oldin, uni QCHdagi tok o‘zgarmas va nominal qiymatga ega deb qabul qilamiz. YUqorida keltirilgan holni e’tiborga olsak, unda TO‘–M uchun quyidagi DTlar yig‘indisidan iborat deb yozish mumkin:

(5.4)

(5.5)

(5.6)

Bundagi E_o‘ – TO‘dan boshqarish burchagi  bo‘lganida olinadigan EYUK; E_m- motor yakor chulg‘amini EYUKi; I_ya, I_yu – yakor zanjiridagi joriy va yuklama toklar; R₀ – yakor zanjirining yig‘ma qarshiligi; T_eR₀L₀– yakor zanjirini elektromagnit vaqt doyimiysi;T_mJ_₀M_k–yuritmani elektromexanik vaqt doyimiy-si; J_J_mJ_mex- motor yakori uzatma reduktor va ishchi mexanizmning motor valiga keltirilgan yig‘ma inersiya momenti.