|
2.3. Fizika fanidan test turlari
Sinovlar juda xilma-xildir va shuning uchun turli mezonlarga ko'ra ko'plab tasniflar mavjud. Tasniflashning qaysi xususiyati asos bo'lishiga qarab, testlarning quyidagi asosiy turlari ajratiladi:
Javobning tabiati bo'yicha - deb atalmish. "yopiq" (tanlangan) yoki deb ataladigan. "ochiq" (konstruktiv);
Didaktik maqsadlarda - o'quv materialini takrorlash, bilimlarni tanish yoki yangi vaziyatlarda qo'llash va boshqalar;
O'quv materialini o'zlashtirish darajasiga ko'ra - 1-5 darajali testlar;
Tekshiruv turlari bo'yicha - joriy, mavzuli, davriy, yakuniy;
Uchrashuv bo'yicha - o'qitish, monitoring, diagnostika va boshqalar;
So'zning tabiatiga ko'ra - og'zaki, belgi, raqamli va boshqalar.
Biz test topshiriqlarining ayrim turlari va ularni tayyorlashda amal qilinadigan asosiy tamoyillarning qisqacha tavsifini beramiz.
"Yopiq" test topshiriqlarida bitta to'g'ri javob bilan tayyor javoblar to'plami mavjud. Mavzu to'g'ri javobni ko'rsatishi kerak. To'g'ri javob topshiriqdagi barcha ma'lumotlardan foydalanilgan javobdir. "Yopiq" testning eng oddiy shakli sub'ektdan ikkita muqobil echimdan birini aniqlashni talab qiladi: "ha - yo'q" yoki "to'g'ri - noto'g'ri".
V " ochiq" topshiriqlar, mavzu mustaqil ravishda to'g'ri javob berishi kerak. Bunday vazifalar savollar shaklida bo'lishi mumkin, keraksiz narsalarni chiqarib tashlashni talab qilish, etishmayotgan narsalarni qo'shish, to'ldirish, tizimlashtirish, hal qilish va hokazo.
Ko'p tanlovli savollarning turlari muqobil javob savollari va korrelyatsiya savollaridir. Ushbu turdagi savollarning har biri o'zining turli bosqichlarida tekshirishning etarli samaradorligini ta'minlaydi.
Muqobil javob savollari o'quvchilarga to'g'ri javobni taxmin qilish uchun muhim imkoniyatlarni beradi. Shuning uchun ular talabalar tomonidan bunday taxminlar mantiqiy bo'lmagan hollarda maqsadga muvofiq qo'llaniladi. Masalan: yangi materialni dasturlashtirilgan o`rganish jarayonida. Bundan tashqari, korrelyatsiya bir xil tushuncha, qonun, hodisa bo'yicha topshiriqlarda 3-5 ta savolning mavjudligini nazarda tutadi va bu o'quv materialini mustahkamlashda juda foydali bo'lib chiqadi. Biroq, ishni bajarish uchun cheklangan vaqt sharoitida yakuniy tekshirish paytida korrelyatsiya savollaridan iborat topshiriqlar dastur materialini etarli darajada qamrab olmaydi. Erkin javobli savollar ko'plab talablarni qondiradi, lekin ayni paytda ishlarni tekshirishda sezilarli qiyinchiliklar tug'diradi. Yakuniy nazorat paytida test ishining shakllaridan biri eng samarali bo'lib tuyuladi - to'g'risini tanlash uchun har bir savolga bir nechta javoblar biriktirilgan javoblar tanlovi mavjud. Bilimlarni tekshirishda ushbu shakldan foydalanish samaradorligi topshiriqlarning yakuniy nazorat uchun bir qator aniq talablarni qondirishi bilan ta'minlanadi.Fizika fanidan bilimlarni tekshirish uchun test topshiriqlari o‘qitish va nazorat qilishning didaktik tamoyillari (ilmiy xarakter, foydalanish imkoniyati, izchillik, nazariya va amaliyot o‘rtasidagi bog‘liqlik va boshqalar) asosida tuziladi. Bundan tashqari, testlar fizikadagi bilimlar tuzilishini hisobga olgan holda ishlab chiqiladi, ya'ni. ular jismoniy bilimlarning barcha elementlarini (faktlar, hodisalar, tushunchalar, jarayonlar, qonunlar, nazariyalar, eksperimental va amaliy ko'nikmalar va boshqalar) o'zlashtirish darajasini aniqlash vazifalarini o'z ichiga oladi, bu bilimlarni to'liq va har tomonlama nazorat qilish imkonini beradi. Testni ishlab chiqishning muhim tamoyillaridan biri bilimlarni assimilyatsiya qilish jarayonining tuzilishini hisobga olishdir, ya'ni. o'quvchilar fizikani o'rganish jarayonida erisha oladigan bilim va ko'nikmalar darajalari. Bu masala bo'yicha turlicha yondashuv va qarashlar mavjud. O'quv jarayonida talabalar o'quv materialini o'zlashtirishning besh darajasiga erishishlari mumkinligiga ishonish samaralidir:
Birinchi daraja(past) - tushunchalarni (o'rganish ob'ektlarini) tan olish, tan olish va farqlash bo'yicha harakatlar.
Ikkinchi daraja(qoniqarli) - o'quv materialini (o'rganish ob'ektlarini) xotira darajasida takrorlash bo'yicha harakatlar.
Uchinchi daraja(o'rta) - o'quv materialini (o'rganish ob'ektlarini) tushunish darajasida takrorlash bo'yicha harakatlar; o'rganish ob'ektlari bilan harakatlarning tavsifi va tahlili.
To'rtinchi daraja(etarli) - namuna bo'yicha tanish vaziyatda bilimlarni qo'llash bo'yicha harakatlar; o'rganilayotgan ob'ektlarning mohiyatini tushuntirish; aniq belgilangan qoidalar bilan harakatlarni amalga oshirish; yangi ta'lim muammolarini hal qilish uchun algoritmik retseptlar asosida bilimlarni qo'llash.
Beshinchi daraja(yuqori) - sifat jihatidan yangi muammolarni hal qilish uchun notanish, nostandart vaziyatlarda bilimlarni qo'llash bo'yicha harakatlar; o'rganish ob'ektlarini tavsiflash, tushuntirish va o'zgartirish bo'yicha mustaqil harakatlar [8].
Javobni tanlashga ega bo'lgan topshiriqlar har bir o'quvchi tomonidan alohida va butun sinf tomonidan materialni o'zlashtirish ko'rsatkichlarini yuqori aniqlik bilan aniqlash imkonini beradi. Ushbu imkoniyat, ushbu tekshirish shaklida savollarga javobni to'ldirishning soddaligi bilan bog'liq. Talabalarga javobni to'ldirish uchun vaqt etishmasligi, har bir topshiriqga kiritilgan savollar sonini ko'paytirish imkonini beradi. Bu holat, o'z navbatida, topshiriqning har bir variantida nafaqat ko'nikma va bilimlarning butun majmuasini (an'anaviy testlarda bo'lgani kabi) tekshirish, balki ko'plab bilimlarning yakuniy elementlarini alohida o'zlashtirish imkoniyatini keltirib chiqaradi. Javobni tanlagan topshiriqlar o‘qituvchiga o‘quvchilar bilimini farqlash, ularga yagona yondashuvni kuzatish imkoniyatini yaratadi. Yagona yondashuv barcha talabalar bir xil topshiriq yoki unga tenglashtirilgan variantlarni olishlari bilan ta'minlanadi. Shu bilan birga, javob tanlovi bo'lgan topshiriqlar bilimlarni differentsial tekshirish imkoniyatiga ega, chunki ular turli xil murakkablikdagi savollarni o'z ichiga olishi mumkin. Ularning orasida bor va hokazo. "kuchli" talabalar jiddiy o'ylashlari kerak bo'ladi. Yaxshi baho olish uchun ular ushbu savollarga javob berishlari kerak. Shuning uchun, bu talabalar bilimlarni tekshirishning butun jarayoni davomida yuklanadi, bu ularning qo'shniga yordam berish, aldash yoki taklif qilish qobiliyatini sezilarli darajada kamaytiradi. Topshiriq ustida ishlash "kuchli" o'quvchilardan jiddiy sa'y-harakatlarni talab qiladi va shuning uchun bolalar buni engib, ma'naviy qoniqishni, o'z imkoniyatlarining haqiqiy isbotini oladilar. Bu holat ularni keyingi mehnatga undaydi. “Zaif” deb atalmish o‘quvchilar topshiriqlarda qiyin savollarning mavjudligidan aziyat chekmaydilar, chunki ular o‘z e’tiborini unchalik qiyin bo‘lmagan savollarga qarata oladilar, ularga to‘g‘ri javob berish ularga qoniqarli baholar olish imkonini beradi. Shunday qilib, ushbu ish shakli barcha talabalarga o'zlarining kuchlari va bilimlarini maksimal darajada oshirishga imkon beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
