Оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Sport texnikasini egallash 
Harakatni  va  faoliyat  haqidagi  tasavvurini  amalga  oshirish  bilan,  o‘quvchi 
sport  texnikasini  egallaydi.  Bunga  erishish  o‘rgatish  samarasini  oshiradigan  turli 
metodlar, usullar, yo‘llar, bilan bo‘ladi. Bular ichida mashqni boshdan-oxir yaxlit 
o‘rgatish  metodi  (yaxlit  metod)  va  bo‘lak-bo‘lak  o‘rgatish  metodi  (bo‘laklash 
metodi) birinchi o‘rinda turadi.  
Mashqni yaxlit o‘rgatish metodi 
Bu-o‘rganilayotgan  harakat  yoki  faoliyatni  (mashqni),  qanday  ko‘rsatilgan 
va  tushintirilgan  bo‘lsa,  xuddi  shunday  yaxlit  takrorlash  demakdir.  Yugurish, 
sakrash,  uloqtirishni  o‘rgatishda  bu  metod,  shug‘ullanuvchilarning  shaxsiy 
qobiliyatiga mos keladigan harakat malakalarini hosil qilishga yordam beradi. Juda 
murakkab  texnikani  yaxlit  metod  bilan  o‘rgatishda  oldiniga  o‘rganilayotgan 
harakatning  mohiyatini  o‘zgartirmasdan  oddiylashtirish  kerak.  Masalan, 
uloqtirishning mohiyati, asbobni tashlab yuborishdan iborat. Nayza turgan joydan 
tashlansa  ham,  yugurib  kelib  tashlansa  ham,  uloqtirish  bari  bir  uloqtirishligicha 
qolaveradi-yu,  faqat  faoliyat  murakkabligi  o‘zgaradi.  Mashq  asta-sekin 
murakkablashtira  boriladi.  Har  gal  mashq  oldingisidan  murakkablasha  borib, 

---

134 
o‘rganilayotgan  texnikaning  to‘liq  bajarilishiga  asta-sekin  yetib  olinadi.  Texnika 
xususiyatlari qanday ekaniga qarab, mashqlarning murakkablasha borish tartibi har 
qaysi  yengil  atletika  turining  o‘ziga  xos  belgilanadi.  Yengil  atletika  turlari 
texnikasini  soddalashtirish  ham  har  xil  bo‘ladi.  Masalan,  uloqtirishni  o‘rganishni 
yugurib  kelmasdan  uloqtirishdan  boshlayotganda,  ana  shu  turgan  joydan 
uloqtirishning  o‘zi  ham  soddalashtiriladi.  Sakrash  texnikasini  o‘rgatishda, 
faoliyatni  murakkablashtiradigan  harakatlar  istisno  qilinadi:  birinchi  mashq 
elementlar  sakrashdan  iborat  bo‘ladi.  Yugurish  harakatlari  nihoyatda  tabiiy  va 
insonga  xos  bo‘lgani  uchun,  yugurishni  o‘rgatish  boshqacha  bo‘ladi.  Yugurish 
texnikasini  yaxlit  metod  bilan  o‘rgatish  mumkin.  Birinchi  mashq  kichik  tezlikda 
yugurishdan  iborat  bo‘ladi.  Keyingi  mashqlarga  harakat  doirasini  oshirishga, 
depsinish  to‘liq  bo‘lishiga  va  hokazolarga  erishish  uchun,  har  xil  tezlikdagi 
yugurishlar kiritiladi.