Оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

O‘yinni o‘tkazishga tayyorgarlik ko‘rish 
O‘yinni  tanlash  eng  avvalo  dars  oldiga  qo‘yilgan  vazifaga  bogʻliq  bo‘ladi. 
Chunki uni aniqlashda, rahbar bolalarni yosh xususiyatlarini, ularni rivojlanishini, 
jismoniy  tayyorgarligini,  bolalarni  sonini  va  o‘yinni  o‘tkazish  sharoitini  hisobga 
oladi. 
Harakatli o‘yinlarda 3 dan to 300 tagachan kishi qatnashishi mumkin. 
Tashabbuskorlik  sharoitida  hammadan  ko‘ra  ko‘proq  tez-tez  3-10  ta  o‘yin 
qatnashchilariga mo‘ljallangan o‘yinlardan foydalaniladi. Ular odatda bolalar bilan 
mustaqil  ravishda  xovlilarda,  maydonchalarda,  shuningdek  har  xil  yigʻilishlarda 
tashkil  etiladi.  O‘qituvchi,  tarbiyachi,  yetakchilar  rahbarligida  tashkil  etilgan 
mashgʻulotlar  (darsda,  yigʻilishlarda,  dam  olish  oromgoxlarida  o‘tkaziladigan 
mashgʻulotlarda,  sport  maktabida)  20-40  ta  harakatli  o‘yinlar  o‘tkaziladi.  Katta 
bayramlarda  kechalarda  va  bolalar  ko‘p  to‘plangan  ommaviy  sayillarda  100-300 
o‘yin  qatnashchilariga  mo‘ljalangan  ommaviy  harakatli  o‘yinlardan  foydalanish 
mumkin. 
O‘yinni tanlashda albatta o‘tkaziladigan mashgʻulotni shaklini hisobga olish 
shart (darsda, tanaffusda,  zvenolar, bayramlarda, sayrlarda). Darsda va tanaffusda 
vaqt  chegaralangan  bo‘ladi;  o‘yin  mazmuni  va  vazifasi  darsdagiga  ko‘ra, 
tanaffusda  boshqacha  bo‘ladi;  bayramlarda  ayniqsa  ommaviy  va  attraktsion 
o‘yinlaridan  foydalaniladi  bu  o‘yinlarda  har  xil  yoshdagi  bolalar  va  turli 
tayyorgarlikdagi bolalar qatnashishlari mumkin.  
O‘yinni  tanlash  va  o‘tkazish  to‘gʻridan-to‘gʻri  uni  joyiga  bogʻliq  bo‘ladi. 
Unga katta bo‘lmagan tor zalda, maydonchada yoki yo‘lakchada o‘yin bir chiziqqa 
saflangan  xolda  o‘tkaziladi,  u  o‘yinda  o‘ynaydiganlar  navbatma-navbat 
qatnashadilar.  Katta  zalda  yoki  maydonchada  tarqalib  yugurish  katta  va  kichik 
koptoklarni uloqtirish va sport o‘yinlari elementlari bilan o‘ynaladigan o‘yinlarni 
o‘tkazish  mumkin.  Shahardan tashqariga sayrga  va ekskursiyaga  chiqqan  vaqtida 
joylarda  o‘tkaziladigan  o‘yinlardan  foydalaniladi.  Qishda  maydonchada  qishki 
o‘yinlar  changʻida,  konkida,  chinada  va  qordan  har  xil  shakllar  qorqizlar  yasash 
mumkin. 
Ochiq  xavoda  o‘yinni  o‘tkazishda  obi-xavo  sharoitini  (ayniqsa  qishda) 
hisobga olish zarur. Agarda havo xarorati past bo‘lsa bunday paytda barcha o‘yin 
qatnashchilari  faol  harakat  qilishlari  kerak.  O‘yinda  ko‘p  turib  qolish  va  o‘zini 
navbatini  ko‘p  kutib  qolish  xolatlaridan  qochib  qutilish  kerak.  Kunni  issiq 
paytlarida  eng  yaxshisi  kam  harakatchang  o‘yinlardan  foydalanilgani  ma’qul, 
chunki o‘yin qatnashchilari o‘yin topshiriqlarini navbat bilan bajaradilar. 

---

166 
Bolalarni  katta  sportga  bo‘lgan  katta  qiziqishi  bilan  bogʻliq  juda  ko‘p 
o‘yinlar  sport  o‘yinlari  va  boshqa  sport  turlari  elementlari  bilan  yaratilgan.  Bu 
kichik  va  o‘rta  yoshdagi  o‘quvchilari  qo‘lidan  keladigan  ular  uchun  turli-tuman 
sport turlariga ishtirok qiladigan shaklda ishtirok etishga ruxsat beradi: basketbolda 
(“To‘p  uchun  kurash”,  “To‘p  kapitanga”,  “To‘rt  tomonga  to‘p  uzatish”), 
voleybolda (“Voleybolchilarni to‘p uzatishi”, “To‘pni uzatdingmi o‘tir”).  
Tarbiyaviy  axamiyatga  ega  bo‘lgan  milliy  harakatli  o‘yinlarni  kengroq 
ommalatirish  zarur.  Bu  esa  har  xil  millat  bolalari  o‘rtasida  do‘stlikni,  har  xil 
xalqlarni  turmush  xayoti  va  madaniyati  ularni  o‘ziga  xos  xususiyatlari  bilan 
tanishtirishga yordam beradi.