Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

ta ’m in la s h .
14.
K orp orativ  ruh
Ittifo q  —  b u  k u c h .  U  e s a  x o d im ­
lar  o ‘r ta s id a g i  h a m jih a tlik n in g  
v a   m a n f a a tla m in g  
h a m o h a n - 
g la s h u v i  n a tija si  boM ishi  m u m ­
kin.
Uning  ilgari  surgan  quyidagi  boshqaruv  g ‘oyalari  bugungi 
kunda ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmagan, Anri  Fayol  boshqarishni:
•  kelajakni  ko‘ruvchi;
•  faoliyatni tashkillashtiruvchi;
•  tashkilotni  idora qiluvchi;
•  faoliyat turlarini  muvofiqlashtiruvchi;
•  qaror  va  buyruqlar  bajarilishini  nazorat  qiluvchi  qurol  deb 
ataydi.
Bu  fikrlar  hozirgi  kunda  ham  boshqarish  fani  asosida yotadi. 
Ilmiy  menejment  evolutsiyasi  uning  paydo  boMgan  davridan 
boshlab  to  XX  asr  o ‘rtalarigacha,  tabiiyki,  biz  ko‘rib  chiqqan 
F.Teylor,  G.Emerson  yoki  A.Fayollarning  fikr-mulohazalari  bilan 
cheklanmaydi.
G ‘arbiy  menejmentda  Genri  Gant,  Jeyms  D.Muki,  Lindoll 
Urvik,  Genri  Ford,  M.P.  Foliet,  R.Robbins,  D.Bem,  Maks Veber va 
boshqa olimlarning fikr-mulohazalari  va  ilmiy  qarashlariga alohida 
e ’tibor qaratiladi.
Ilmiy  menejmentning  ijobiy  elementlari  vaqt  o ‘tishi  bilan 
ilmiy  ishlangan  tamoyillar,  qoidalar,  tavsiyanomalar,  cheklangan 
m e’yorlar  korxonada jiddiy,  ya’ni  majburiy  ish  tizimlarini  bunyod 
etishga  olib  keladi.  Ishchining  mehnati  biroz  jadallashadi  va 
m a’lum  darajada ogMrroq  boMadi.  Buning natijasida qarama-qarshi 
elementlar boshqaruvchi-ishchi munosabatlari  kuchayadi.
Inson  omili  tashkilot  samaradorligining  asosiy  elementi 
sifatida  toMa-to‘kis  tushunib yetilmadi.  Yana  bir kamchilik yuzaga
45

---

chiqdi.  Ilmiy  ta ’lim  menejmentni  yopiq  turdagi  tashkilot  kabi 
bunyod etdi.  Shunday holat yuz berdiki, agar boshda bu kabi tizimni 
yaxlitlash,  uning  ichki  elementlari  tashkil  etish  evaziga  oshsa, 
keyinroq  ularning  aniqligi  yetarli  bo‘lmay  qoladi,  tashqi  muhitni 
hisobga  olish  zaruriyati  oydinlashadi  va  menejment  yangi  yo‘llar 
qidirish masalasi  oldida turib qoladi.