Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

7.4-chizm a. 
B oshqarishning 
funksional  tuzilishi. 
В ]  В  
2  В  3  ijrochilar
B oshqarish  apparatini  funksional  ixtisoslashtirish  uning 
sam aradorliginianchaoshiradi. Boshqarishning barcha funksiyalarini 
bajarishi lozim boMgan universal rahbarlar o ‘rniga o ‘z sohasini puxta
112

---

biladigan, o ‘z shtatiga ega bo‘lgan, o ‘ziga topshirilgan ish uchastkasi 
uchun javob beradigan m utaxassislar apparati paydo boMadi.
Albatta,  funksional  xizm atlar rahbarlari  v a m utaxassislari:
•  o ‘z  sohasini  chuqur va puxta biladigan;
•  jarayonlar  va  hodisalam i  tahlil  qilish  va  baholash  qobiliyatiga 
ega boMgan;
•  o ‘z xulosasi  va tavsiyalarini  him oya qila oladigan;
•  chiziqli  tuzilishi  rahbarlarini  shu  tavsiyalarini  am alga  oshirish 
m aqsadga m uvofiqligiga ishontira oladigan  k ish ilar boMishi  kerak.
Funksional  boMinmalar  bevosita  b archa  quyi  tuzilishi 
boMinmalarining  (A ,,  A2,  A3,  B,,  B2,  B 3)  faoliyatini  boshqaradi. 
Funksional  boshqarish  biror-bir  funksiya  v akolatiga  taalluqli  tor 
doiradagi m asalalar b o ‘yicha quyi bosqich organlari va boMinmalari 
faoliyatiga  rahbarlikni  ta ’minlaydi.  M asalan,  korxonaning  reja 
boMimi  sexlarning  reja  byurolariga  rahbarlik  qiladi.  Bunda  ham 
funksional  boMimlar  rahbarlarining  vertikal  b o ‘yicha  iyerarxiyasi 
va  b o ‘ysunishi  m avjud.  Ammo  chiziqli  strukturadan  farqli  oMaroq, 
bunday  bo ‘ysunish  m a’muriy  emas,  balki  s o f   uslubiy  maslahatli 
b o ‘ysunishdir.  M asalan,  korxona reja boM imining  boshligM  sex reja 
byurosi  boshligMga  hatto  aynan  shu  vazifaga  doir  m asala  bo‘yicha 
ham   buyruq  berish  huquqiga  ega  boMmaydi.  Biror  m a’m uriy 
buyruqni  korxona  direktori  sex  boshligMga,  sex  boshligM  esa,  sex 
reja  byurosi  boshligMga  berishi  m umkin.  Funksional  tuzilm a  ham  
o ‘zining  ijobiy va salbiy tomonlariga ega.(7.2.-jadval).
Chiziqli-funksional  boshqaruv  tuzilm asida  asosiy  boshqaruv 
chiziqli boshqaruv boMib hisoblanadi.  B archa boshqaruv bosqichlari 
va  m ustaqil  uchastkalar  o ‘z  rahbariga  ega  boMadi.  Rahbar  ishlab 
chiqarish  x o ‘jalik   faoliyatini  yakkaboshchilik  asosida  boshqarish 
huquqiga  ega  boMadi  va  faoliyat  natijalari  uchun  toMa  javobgar 
hisoblanadi.  Boshqaruvning chiziqli  tuzilishi  sharoitida  ishlaydigan 
rahbarlargam alakali yordam  ko'rsatish uchun funksional va idoraviy 
tashkilotlar tashkil  etiladi  va bu tashkilotlarning  vazifasi  boshqaruv 
qarorlarini  tayyorlash  va  rahbarlarga  m alakali  yordam   berishdan 
iborat.