Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

Qisqa va uzoq
 
muddatli  reja.
  Tashkilotni  m oliyaviy  tahlil  qilganda  investitsion 
qaytm alar odatda  qisqa,  o ‘rtacha va uzoq  m uddatli  deb k o'rsatilad i. 
Qisqa m uddatli bir yildan oz vaqtni o ‘z ichiga olsa, besh yildan ortiq 
m uddatni  qoplagan  har  qanday  reja  u zoq  m uddatli  boMadi.  0 ‘rta 
m uddatli  esa  har  ikkalasining  o ‘rtasidagi  vaqt  ora!ig‘ini  qoplaydi. 
M enejm ent ham  xuddi  shu asosda ish  yuritadi.
Aniq  maqsadli  va  yo'llanma  reja.
  Birinchi  qarashda  aniq 
m aqsadli  reja  um um iy  yoMlanma  beradigan  rejadan  yaxshiroqdek 
tuyuladi 
(10.2-chizma).
Y o 'lla n m a   reja 
A n iq   reja
1 0.2-chizm a.  A n iq   m a q s a d li  v a  y o ‘1lanm a  r e ja .
A niq   m a q sa d li  re ja   deb  aniq  m aq sad ga  ega  boMgan  va  shu 
m aqsadga  erishish  uchun  aniq  ko ‘rsatm alar  bergan  rejaga  aytiladi. 
Ya’ni  m aqsad  bilan  birgalikda  shu  m aq sad g a  erishish  uchun  lozim  
boMgan faoliyat dasturi  ham ko‘rsatiladi.
Rejani am alga oshirishda faqatgina shu rejada ko'rsatilgan y o ‘ 1 
tutiladi.  M isol  uchun,  foydani  12  oy  ichida  20  foizga  oshirm oqchi 
boMgan rahbar, bunga qanday qilib erishish yoMlarini  ham  k o ‘rsa tib  
o ‘tadi;  budjet taqsim oti,  ish soatini  k o ‘paytirish  va shunga o ‘x shash
177

---

aniq  ishlar jadvali.  B iroq,  aniq maqsadli  rejaning kamchiliklari  ham 
y o ‘q  emas.  B unday  reja  im koniyat  darajasidan  yuqori  aniqlikni  va 
kelajakni yuqori aniqlik bilan aytib bo ‘ladigan darajadagi o ‘zgarm as 
m uhitni  talab  qiladi.  A g ar  muhit  o ‘zgaruvchan  va  noaniq  b o‘lsa 
tashkilot  boshqaruvida  m oslashuvchanlikni  saqlab  qolish  uchun 
y o ‘llanma rejani q o ‘llash maqsadga m uvofiq boMadi.
YoMlanma  reja 
deb  m a’lum  m aqsadga  erishish  uchun 
um umiy  yoMlanma  beradigan  rejaga  aytiladi.  Bunday  reja tashkilot 
faoliyatini aniq m aqsad sari  y o ‘naltirsa-da,  aniq  faoliyatlar dasturini 
talab qilmaydi.
M asalan,  bunday  rejada  6  oy  ichida  xarajatlarni  4  foizga 
kamaytirib,  foydani  6  foizga  ko‘paytirish  o ‘m iga,  tashkilotning 
soliqdan  keyingi  foydasini  5— 10  foizga  yaxshilash  maqsad  qilib 
belgilanadi. Ya’ni h am  m aqsadda, ham unga erishish yoMini tanlashda 
bitta muqobil  o ‘rn iga quyi va yuqori chegaralar k o ‘rsatiladi.