Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

1  Керженцев  П.М.  “Принципы организации”.  М.:  “Экономика”,  1968.
125

---

kichik  vazifalardan  va  ikkinchi  darajali  ishlardan  o ‘zini  ozod  etsa, 
ikkinchi  tomondan  qabul  qilingan  qarorlar  ijrosini  ta ’minlash joyini 
yaqinlashtiradi.
Boshqarishning  biror  bo‘g ‘iniga  topshiriladigan  vakolat 
m iqyosi echiladigan m uam m olam ing m urakkabligiga, muhimligiga, 
turli-tum anligi kabi om illarga bog‘liq. Shu jih atlar qanchalik m avjud 
boMsa,  shunchalik v ak o lat miqyosi va koMami  kengayadi.
Vakolatlami  uzatishdan  qat’iy  nazar,  rahbar  vazifaning 
bajarilishiga  va  sifatiga  m as’ul  hisoblanadi.  Vakolatlarni  topshirib 
q o'yish  imkoniyati  q o ‘l  ostidagi  kishilarning  qobiliyati,  salohiyati, 
tayyorgarlik  darajasi  va  tarkibiga  bogMiq.  M asalan,  xodim lar 
qanchalik m alakaii v a m ustaqil  bo‘lsa,  ularga vakolatlam i  topshirib 
q o ‘yish shunchalik oson boMadi.
K om m unikatsiya,  aloqa vositalarining  rivojlanganlik  darajasi 
ham  vakolat  m iqyosiga  ta ’sir  ko‘rsatadi.  A gar  bu  soha  rivojlangan 
boMsa,  rahbar  v ak o lat  topshirmasdan  to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri  yuqori 
rahbariyatdan  topshiriq  olishi  va  quyi  rahbarlarga  topshiriq  berishi 
mumkin.
Vakolatlam i  topshirib  q o ‘yishda  rahbar  uchun  eng  muhim 
vakolatlar  topshirib  q o ‘yilgan  qoM  ostidagi  xodim ning  ana  shu 
vakolatlar doirasidagi xatti-harakati uchun ham, chora ko‘rish  lozim 
boMgan  vaziyatda  hech  nim a  qilmaslik  uchun  ham   javobgarligini 
belgilab qo‘yish m uam m osidir.
Rahbar  o ‘zi  tanlagan  ijrochi  uchun  toMa-to‘kis javob  beradi, 
bu  esa  albatta,  ijrochining  shaxsiy  m as’uliyatini  soqit  qilmaydi. 
Vakolatlami  topshirib  q o ‘yish  tufayli  rahbar  ishining  ancha  katta 
hajmini bajarish m um kin ham da istiqbolli v a e n g  asosiy m asalalarga 
diqqat-e’tiborni ja lb   etish  imkoniyati  vujudga  keladi. Ayni  chog‘da 
u  umumiy rahbarlik v a um um iy nazoratni o ‘z hoMida saqlab qoladi. 
Shu  nuqtai  nazardan  vakolatlar  boMaklangan  va  qobiqlangan 
usullarda taqsim lanadi