Oliy ta'lim tizimida o'quvchilarni ta'limdan yiroqlashish sabablari hamda akademik va psixologik ehtiyojlar bilan aloqadorligi

Oliy ta'lim tizimida o'quvchilarni ta'limdan yiroqlashish sabablari hamda akademik va psixologik ehtiyojlar bilan aloqadorligi

Mualliflar akademik motivatsiya o'quv jarayoni bilan bog'liq bo'lgan muhim jihatlardan biri ekanini ta'kidlashadi, chunki ko'p jihatdan o'quvchilarni keyingi rivojlanish jarayonlarini belgilab beradi. Ularning fikriga qaraganda bu savol o'quv muassasalari uchun juda muhim, chunki ular o'quv jarayonining o'ziga xos muhim jihatlarini bilib olish bilan o'z talabalarii bilim olish darajasini yuqorilashtirish imkoniga ega bo'ladilar. Ushbu tajribalar (N=1326) uch muhim komponentlar asosida amalga oshirilmoqda, qaysiki muvaffaqiyatli bilim berish bilan bog'liq bo'lgan: psixologik ehtiyojlar bazasi, akademik motivatsiya hamda o'qishdan yiroqlashish sabablarini aniqlash. E'tibor markazi bunda magistr va bakalavr programmasida tahsil oluvchilar farqlari bo'lib belgilanadi. Birinchi bosqichda ma'lumotlar solishtirishda va ishlab chiqarishda bakalavr va magistr o'zaro obyekt qilib olindi. Aniqlanishicha qoniqish meyori psixologik ehtiyojlar bazasi va akademik motivatsiyalar ko'rinishi har xil o'qishdan bosh tortish meyorlari bilan belgilangan. Klastir analizi uch muhim gruppani ajratib berishga yordam beradi. Bundan ma'lum bo'ldiki bu gruppalar o'zaro bir biridan qay darajada psixologik va akademik motivatsiyalarni his qilish bilan farqlanar ekan. Kalit so'zlar: akademik sabablar, talabalar, psixologik ehtiyojlar bazasi, o'qishdan yiroqlashish, kloslir tekshiruvi

Kirish

Hozirgi kunda Rossiya universitetlari o'quv jarayonida bozor munosabatlariga o'tish jarayonini boshdan kechirmoqda. Ayrim tadqiqotchilarni fikriga qaraganda zamonaviy universitetlar "qobiliyat uchun kurash" deb nomlangan musobaqaga jalb qilingan. Sh.Solter, Z.Lesli, B.Klark, A.I.Nefedova kabi olimlar bu talantlarni proffesor o'qituvchilar, o'quvchilar hamda abituriyentlar ichidan qidirilishini aytib o'tmoqdalar. Ushbu holatlarda o'quv muassasalari o'quvchilar ta'lim sifatidan mamnunlikni his qilishadi. Universitetlaar turli ta'lim turlarini taklif qiladilar, har tomonlama mukammal ta'minotni ta'minlab beradilar. Shu bilan birgalikda A.D.Melamedning takidlashicha, universitetlarni muvaffaqiyati ijtimoiy - psixologik harakteristikasi, shaxsiyati yuqori gruhlar akademik motivatsiyani o'quvchilarga beradi.

Olib borilgan izlanishlar mualliflar tomonidan psixologik ehtiyojlarga bag'ishlangan edi. Ya'ni psixologik ehtiyojlar, akademik motivatsiyalar hamda o'qishdan yiroqlashish va ular orasidagi bog'liqlik. Psixologik ehtiyojlar bazasi Ushbu ehtiyojlar teoriyasi E.Desi va R.Rayanning o'z o'zini ta'minlash teoriyasi asosida yuzaga keldi. Yuqoridagi teoriyaga asosan har bir odamda uchta muhim ehtiyojlar mavjud: alohida kompitentnost va bog'liqlikda. Ushbu ehtiyojlar ko'proq universitetda tahsil olish bilan qoniqtirishi mumkin. Ushbu ehtiyojlar qoniqishi hosil bo'lganlarda yana qiyinroq musobaqa yoki sinovlarda qatnashish ehtiyoji paydo bo'lganligi kuzatilgan. Shu bilan birgalikda qoniqish hosil qilinmagan psixologik ombor o'quvchilarda streslar natijasida kelib chiqadi, bular imtihon paytlari va yuqori sinfda bo'lgan havotirlar natijasida yuz beradi.