Olingan natijalardan asosiy sistemadagi

EI
9
Р
1
Δ =
-
EI
3
1
2
4
⋅
⋅
– 
EI
1
3
4
⋅
⋅
=
- 
EI
67
.
14
; 
Р
2
Δ
=
-
EI
⋅
⋅
⋅
2
3
4
3
=
-
EI
18
Topilgan qiymatlarni tenglamalar sistemasiga qo‘yib, 
EI 
ga 
qisqartiramiz va sistemani yechamiz 
5
X
1
+4,5
X
2
–14,67
=
0 ;
X
1
=
2,94–0,9
X
2 
4,5
X
1
+9
X
2
–18
=
0 13,2–4,05
X
2
+9
X
2
–18
=
0 
X
2
=
0,97
≈
1, 
X
1
=
2 
Asosiy sistemani noma’lum kuch va tashqi yuk aniqlangan 
qiymatlari bilan yuklash va ular uchun yakuniy epyuralar qurishdan 
tashqari M epyurani boshqa usulda qurish ham mumkin. Buning uchun 
birlik kuch epyuralarini X ning aniqlangan qiymatlariga ko‘paytirib, 
hosil qilingan epyuralarni tashqi yuk epyurasiga ko‘shish kerak. 
Natijada M epyurasi hosil bo‘ladi. Birlik kuchlar epyurasini mos 
ravishda 2 va 0,97 ga ko‘paytiramiz (10.20a,b-rasmlar) M
P
epyurasi 
bilan qo‘shamiz va M
epyurani hosil qilamiz (10.20d-rasm). 
Olingan natijalarni tekshirish uchun M
epyurani X
2
=
1 epyura bilan 
ko‘paytiramiz. Epyuralar bitta yarmini ko‘paytirish kifoya. 
Δ =
EI
6
4
4
⋅
[2,1–2] 
=
0, ya’ni tekshirish qanoatlanarli. 
10.20-rasm. Eguvchi moment epyuralari: 
a), b) noma’lum kuchning topilgan haqiqiy qiymatlaridan qurilgan epyura; 
d) yakuniy eguvchi moment epyurasi. 
Qiya simmetrik yuklarda «simmetrik» noma’lumlar nolga teng 
bo‘ladi. Simmetrik noaniq sistemani sodda hisoblash usuli ana shunga 
asoslangan. 

---

260
Bu usul yukni almashtirish usuli deb ataladi. Masalan, 10.21-
rasmda keltirilgan ramani ko‘raylik. Simmetrik ramaga qo‘yilgan 
ixtiyoriy yukni simmetrik va qiya simmetrik yuklar yig‘indisi sifatida 
tasvirlash mumkin (10.22-rasm). 
10.21-rasm. Simmetrik yuklanmagan rama. 
10.22-rasm. Berilgan ramada yukni almashtirish usulini qo‘llash. 
Berilgan yuk epyurasini ham simmetrik va qiya simmetrik yuklar 
epyuralari yig‘indisi sifatida tasvirlash mumkin. Simmetrik yuk ta’sirida 
M epyurasi 10.20
d
-rasmda keltirilgan. 
Qiya simmetrik yuk yuklangan ramani hisoblash uchun simmetrik 
asosiy sistemani tanlaymiz (10.23
a
-rasm). 
X
1 
δ
11
+
X
2
δ
12
+
 X
3
δ
13
+
Δ
1P
=
0 
X
1 
δ
21
+
X
2
δ
22
+
X
3
δ
23
+
Δ
2P
=
0 
X
1 
δ
31
+
X
2
δ
32
+
X
3
δ
33
+
Δ
3P
 
=
0 
Birlik kuch va tashqi yuk epyuralarini quramiz (10.23
b,d,e,f-
rasmlar). 
X
1
=
1,