Олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги тошкент молия институти

2.1. Блокчейн технологиялари, унинг яратилиши ва ишлатилиши 
Блокчейн охирги ўн йилликда пайдо бўлгани билан кўпчилик унинг 
маъносини ҳалигача яхши тушунмайди ва шунинг учун ҳам унинг 
ишлатилиш соҳаларини тасаввур ҳам қила олмайди. Худди шунинг учун ҳам 
ушбу ўқув қўлланмада блокчейннинг асосий тамоиллари ва унинг турли 
соҳаларда ишлатилиши масалалари кўриб чиқилади. Блокчейнни кўпинча 
кўп мақсадли лойиҳа турига мансуб деб ҳам тушунилади. Чунки сиз ким ёки 
қайси соҳада ишлаётганингиздан қатъи-назар, блокчейндан фойдаланган 
холда нимадир қилишингиз мумкин. Масалан, дастурий таъминот ишлаб 
чиқарувчиларга блокчейн қизиқарли ва перспектив бир муҳит бўлиб ҳизмат 
қилиши мумкин. Тадбиркор учун эса блокчейн механизми бизнес 
операцияларни ва ташқи алоқаларни қайта кўриб чиқиш ва лойиҳалаш учун 
жуда қулай восита сифатида ҳизмат қилиши мумкин. Тадбиркорлар блокчейн 
воситасида кўп маблаг сарф қилмасдан туриб, кам миқдордаги мижозлар 
билан ҳам стартап (
янги лойиҳа
)ларни қўрқмасдан бошлашлари мумкин. 
Блокчейн оддий объект ҳам, махсулот ҳам, тенденсия ҳам ёки қандайдир 

---

82 
имконият ҳам эмас. Балки у бир неча қисмлардан иборат бўлиб, уларнинг 
баъзилари биргаликда ишлайдилар, бошқалари эса мустақил ва бир-бирига 
боғлиқ бўлмаган холда фаолият кўрсатадилар. Худди шунинг учун ҳам, яъни, 
модуллилик туфайли блокчейн технологияси жуда кўп йўналишларда ва 
соҳаларда 
ишлатилиши 
мумкин. 
Умуман 
айтганда, 
блокчейн 
технологиясининг ривожланиши жуда катта новаторлик потенсиалига эга. 
Худди интернет иқтисодиёти сингари, блокчейн технологияси ҳам янги 
турдаги иқтисод яратади ва худди шунинг учун ҳам биз ушбу имкониятдан 
фойдаланиш имкониятларини назардан қочиришимиз керак эмас. 
Криптотехнологик рақамли иқтисодиёт сиёсий нуқтаи-назардан ҳам, рақамли 
архитектура нуқтаи-назаридан ҳам, марказлашмаган ишончга асосланган 
иқтисодиёт бўлади. Блокчейн барчага бир хилдаги имкон бериб, 
иштирокчиларнинг имкониятларини қандайдир маънода тенглаштиради. 
Аввал бошданоқ интернетнинг асосий вазифаси маълумотларни тарқатиш ва 
унинг алмашинувини таъминлаш бўлса, блокчейннинг функсияси қандайдир 
қийматга эга бўлган маълумотларни узатишдир. Шундай қилиб, блокчейн, 
перспектив ҳамда келажак инновацион технологиясидир. Масалан, 2015 йил 
октябр ойида