Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022 йил " " апрелдаги

1.3.
 
Жаҳон савдо ташкилотининг тузилиши ҳамда функциялари 
Ташқи савдо операцияларини тартибга солишда асосий ўринни тариф 
услублари хусусан, импорт божхона тарифи эгаллайди. Ўз табиатига кўра 
импорт божхона тарифлари бир-бирига боғланган тўрт асосий элементдан 
таркиб топади: 
−
мамлакатга киритиладиган товарлар туркумининг (номенклатураси) 
тизимга;
−
солинган таркиби. Одатда у божхона ҳамкорлиги Кенгаши томонидан 
ишлаб чиқилган ва ЖСТ/ГАТТ тизимида тан олинган «Товарларни тавсифлаш 
ва кодлаштиришнинг комил тизими» (ингл. Harmonized Commodity Description 
and Coding System) асосида амалга оширилади. Кўпгина ҳолларда у содда 
тарзда «Ташқи иқтисодий фаолият товар номенклатураси»; 
−
божхона қийматини аниқлаш услублари ва божлар ундириш тартиби.
Шундай қилиб, ташқи савдони тартибга солиш услублари ўта мураккаб 
ва ўзаро боғлиқ бўлган қоида ва тартиблар билан бир қаторда, турли 
йўналишдаги чораларни ўз ичига олади. Ташқи савдода тариф ва нотариф 
услубларни қай меъёрда қўлланилиши тегишли мамлакатнинг ташқи савдо 
сиёсатига боғлиқ.
Жаҳон савдо ташкилоти қуйидаги функцияларни бажаради: 
−
келушувларни жорий этиш ва назорат қилиш;
−
ўзаро музокараларни олиб бориш учун форумларни ташкил қилиш; 
−
савдо низоларини ҳал қилиш; 
−
турли мамлакатларнинг савдо сиёсатини амалга ошириш тўғрисида 
ахборот бериш; 
−
глобал иқтисодий сиёсатни ишлаб чиқишда мамлакатлар фаолиятини 
мувофиқлаштириш учун шарт-шароитлар яратиш; 
−
ривожланаётган мамлакатларга техник ёрдам бериш. 

---

13 
1.1-расм. ГАТТ/ЖСТ нинг мақсади ва вазифалари
2
 
Жаҳон савдо ташкилоти ўз фаолиятини қуйидаги тамойиллар асосида 
олиб боради:
−
мумкин қадар қулайлик бериш режими — аъзо мамлакатларнинг ҳар 
бири бошқа аъзоларга нисбатан савдо шериклари сифатида тенг шароитларни 
қўллайди. Агар бирор-бир мамлакат ўзга савдо шеригига имконият берса, у 
ҳолда худди шундай режим ЖСТ нинг бошқа аъзо мамлакатларига ҳам 
қўлланиши шарт; 
−
камситишсиз савдо — мамлакат савдо шериклари, хорижий товарлар ва 
хизматлар савдоси соҳасида шахслар ўртасида дискриминация ўтказмаслиги 
керак;
−
савдо тўсиқларини бартараф этиш — музокаралар ўтказиш орқали 
мавжуд савдо тўсиқларини аста-секин бартараф этиш;
−
башорат этиладиган савдо - хорижий инвесторлар, компания ва 
ҳукуматлар савдо тўсиқлари асоссиз жорий этилмаслигига ишонч ҳосил 
қилишлари шарт ва бозорни эркинлаштириш мажбуриятлари ЖСТ га 
«боғланади»;
2
Ваҳабов А.В. Жаҳон иқтисодиёти ва халқаро иқтисодий муносабатлар: дарслик /А.В. Вахабов, 
Д.А. Таджибаева, Ш.Х. Хажибакиев. — Тошкент: Бактриа пресс, 2015. — 286-бет
Жахон савдо 
ташкилоти. 1947-
йил ташкил 
топган. Аьзолари 
сони 164та. 1994-
йилга қадар 
ГАТТ, 1995-
йилдан ЖСТ