|
2.3.4-rasm. Innovatsion xizmatlar bozori infratuzilma elementlarining
o„zaro aloqasi
Bozor infratuzilmasi
Marketing xizmatlari
Ta‘lim xizmatlari
Turli tarmoqlar o‗rtasida va ularning ichida resurslarni
taqsimlash
Bo‗sh pul mablag‗larini jamlash
Moliya kredit xizmatlari
Huquqiy xizmatlar
Ilmiy-texnik xizmatlar
Axborot-konsal‘ting xizmatlari
80
Y.V.Xolopenkovaning
fikricha
bugungi
kunda
hududlar
iqtisodiyotining innovatsion rivojlanishi ko‗p hollarda ularning ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlanishiga erishish sifatida qaraladi. Bunda mamlakat
iqtisodiyotining innovatsion rivojlanishi hududlar iqtisodiyotining o‗zaro
va chambarchas bog‗liqligi hamda hududlarning o‗zaro yagona
innovatsion muhitga integratsiyalashuvi jarayonlari asosida innovatsion
rivojlanishiga bevosita asoslangan bo‗ladi.
M.N.Popov ijtimoiy-iqtisodiy muhitni hududlardagi investitsion
loyihalarning amalga oshirilishining kompleks baholavchi ko‗rsatkichlar
tizimi sifatida ko‗rib, mamlaktning yagona iqtisodiy muhitida hududiy
omillardan unumli foydalanuvchining sharti va sharoiti deb hisoblanadi.
Shu tariqa ijtimoiy-iqtisodiy muhitning holati bir qator omillar asosida
belgilanadi, shu jumladan, innovatsiyalarni rivojlantirish omillari bilan
ham.
N.V.Krakovetskaya
va
I.O.Chistiqovalar
innovatsion
infratuzilmalarga alohida e‘tibor bergan holda ―Jahonda innovatsion
infratuzilmalarni
rivojlantirish
tendensiyalariga
ko‗ra, davlatning
hududlarda va umuman mamlakat bo‗yicha innovatsion faoliyatni
muvofiqlashtirishdagi muhim instrumentlaridan biri hisoblanadi‖ degan
g‗oyani ilgari surishadi.
Y.S.Makarova o‗zining ―Hududning innovatsion salohiyati omillarini
klassifikatsiyalash nomli tadqiqotida bugungi kunda Rossiya hududlarida
innovatsion faoliyatning rivojlanishiga salbiy ta‘sir ko‗ratayotgan bir
nechta to‗siqlarni yoritib bergan, jumladan yosh olimlarni qo‗llab-
quvvatlash va rag‗batlantirish tizimi rivojlanmaganligi, ayrim hududlarda
mavjud
emasligi,
ilmiy-tadqiqotlar
va
texnoloik
ishlanmalarni
moliyalashtirish tizimi yaxshi rivojlanmaganligi, kichik korxonlarning
himoya qilishning huquqiy tomonidan to‗liq amal qilmasligi.
O.A.Staritseeva va N.N.Avakumova o‗zlarining ―Hududlarni
rivojlantirishning
institutsional
asoslari‖
deb
nomlangan
ilmiy-
tadqiqotlarda
milliy
iqtisodiyotning
innovatsion
rivojlanishning
institutsional asoslarini mamlakat hududlarida amalga oshiriladigan
islohotlar bilan bog‗lashadi.
81
Umuman olganda, iqtisodiyot fanida innovatsion faoliyatga oid
ma‘lumotlar shundan dalolat beradiki, bu aylanishning nazariy asoslari
juda keng bo‗lib, uning aosiy xususiyatlarini xorij olimlaridan N.Druker,
N.D.Kondratiev, J.Grossi, Y.Shumpeter, M.Porter va boshqalar tomonidan
chuqur o‗rnatilgan.
Mahalliy
adabiyotlarda
innovatsion
jarayonlarning
mohiyati
g‗oyalarning tug‗ilishi, texnik amalga oshirilishini tekshirish va bozor
talabini o‗rganish, tajriba namunasini yaratish, kompleks sinovdan
o‗tkazish, texnik tavsiflarni takomillashtirish, bozorni o‗rganish, keng
miqyoslarda ishlab chiqarish va marketingni tashkil etish kabilaradn iborat
bosqichlar ketma-ketligini ifodalovchi innovatsion zanjir ko‗rinishida
namoyon bo‗ladi.
Yuqoridagi olimlarning fikriga ko‗ra, hududlarda amalga oshirilishi
belgilangan islohotlar institutlar tizimidagi o‗zgarishlar bilan birgalikda
amalga oshirilishi lozim. Hududlarni rivojlanishini aks ettiruvchi
institutsional ko‗rsatkichlardan biri bu uning innovatsion rivojlanganligi
hisoblanadi. O‗z navbatida, innovatsiya faoliyatining rivojlanishi yangi
g‗oyalarni ishlab chiqarish va kadrlar salohiyatini rivojlanishidan tortib to
moliyaviy, moddiy-texnik, axborot, qounchilik, metodologik va tashkiliy
ta‘minotgacha bo‗lgan innovatsion jarayonning asosini tashkil qiluvchi
turli tadbrlar majmuining amalga oshirilishini talab qiladi.
Fan-texnika
taraqqiyotining
asosiy
tarkibiy
qismlaridan
biri
innovatsion faoliyat, iqtisodiy rivojlanishning mazkur yo‗nalishida
faollikni ta‘minlovchi omillarni, shuningdek, innovatsion jarayonlarni
qo‗llab-quvvatlovchi va tartibga soluvchi tashkiliy tuzilmalar xususiyatlari
o‗rganish va ulardan foydalanish hisoblanadi.
Innovatsion faoliyatni davlat tomonidan tartibga solish va
rag‗batlantirish haqida yuqorida shakllantirilgan asos jahon tajribalaridan
kelib chiqqan holda mamlakatimizdagi vaziyatda innovatsion o‗sish
strategiyasini amalga oshirish ustuvor hisoblansada bir qator sabablarga
ko‗ra bugungi kunda uni amalga oshirib bo‗lmaydi.
Muvaffaqiyatga erishish uchun mamlakat korxonalari hamkorlar
e‘tiborini jalb qilish o‗zaro raqobatlashishi lozim. Buning uchun nima
82
sababdan xorijiy firmalar strategik ittifoq va hamkorlikka qadam
qo‗yishini aniq tasavvur etish lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: |
