Олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

INKOR VA TASDIQ GAPLAR

Inkor gaplar- inkor ma’nosini, voqea-hodisaning, ish-harakatning yuzaga kelmaganligi ma’nosini ifodalaydi. Inkor ma’nosi quyidagicha ifodalanadi:

-yo`q so`zi yordamida: Bugun kelgani yo`q. Menda kitob yo`q.

-emas to`liqsiz fe’li bilan: Bu kechagi xabar emas. U kelgan emas.

-ma qo`shimchasi bilan: Bugun borma.

-shaklan tasdiq bo`lsa ham, mazmunan inkor ifodalanadi: Imkon bo`lganda o`tirarmidim.

Tasdiq gaplar- tasdiq ma’nosini, ish-harakatning yuzaga kelganligi ma’nolarini ifodalaydi: Bu kitobni o`qimay qo`ymaydi. Har kim o`z o`yiga berilgan edi.

GAPNING BO`LAKLARGA AJRATILISHI

Gapda so`zlar o`zaro grammatik munosabatga kirishib, gap bo`laklarini hosil qiladi. Gap bo`laklari vazifasida mustaqil so`zlar qo`llanadi.

Gap bo`laklari 5ta: kesim, ega, to`ldiruvchi, aniqlovchi, hol.

Kesim gapning asosini tashkil qiluvchi markazdir. Ega kesimga bog`lanib, undan anglashilgan belgi egasi yoki harakat bajaruvchisini ifodalaydi.

To`ldiruvchi, aniqlovchi, hol bo`laklari esa ega yoki kesimga tobelanib, ularni to`ldiradi, aniqlaydi yoki izohlaydi. Shu sababli ular gapning ikkinchi darajali bo`laklari deyiladi.

Ega va kesim yoki kesimning o`zi gapning grammatik asosini tashkil qiladi: bahor gullari erta ochildi. Ko`p yeyish zararli.Bugun yig`ilishga boriladi.