Олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

QO`SHMA GAP TURLARINING MA’NODOSHLIGI

Zidlik, sabab, shart, payt munosabatlari bog`lovchisiz, bog`langan va ergash gapli qo`shma gaplar bilan ham ifodalanishi mumkin shunga ko`ra ular bir-biriga ma’nodosh bo`la oladi. Masalan:

Bir kishi ariq ochadi, ming kishi suv ichadi. – bog`lovchisiz qo`shma gap

Bir kishi ariq ochadi va ming kishi suv ichadi. – bog`langan qo`shma gap

Bir kishi ariq ochsa, ming kishi suv ichadi. – ergashgan qo`shma gap.

MURAKKAB QO`SHMA GAP HAQIDA MA’LUMOT

Turli bog`lovchi vositalar yordami bilan o`zaro bog`langan uch va undan ortiq gaplarning bir butunligi murakkab qo`shma gap sanaladi.

Murakkab qo`shma gaplar to`rt guruhga bo`linadi: 1.Bir necha ergash gapli murakkab qo`shma gaplar. 2. Bir necha bosh gapli murakkab qo`shma gaplar. 3. Aralash murakkab qo`shma gaplar. 4.Qismlari uyushgan murakkab qo`shma gaplar. Kampirning katalakday hovlisi misoli tandir:(1) quyosh lovullab qizdiradi-yu,(2) atrof uylar bilan o`ralganligi uchun,(3) qilt etgan shavada yurmaydi.(4) Ushbu gap 4ta qismdan iborat bo`lib, qismlar orasida tenglanish va tobelanish munosabati mavjud. Kishining yolg`onchiligi mashhur bo`lib qolgach,(1) u har qancha chin gapirsa ham,(2) kishilar ishonmaydigan bo`lib qoladilar. (3). Mazkur gap 3ta qismdan iborat bo`lib, qismlar faqat ergashish yo`li bilan birikkan.