Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат техника университети

---

ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ 
 
 
ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ТЕХНИКА УНИВЕРСИТЕТИ 
 
 
Геология ва кончилик факультети
 
 
«Фойдали қазилмалар геологияси ва 
 қидириш ишлари» кафедраси 
 
 
 
А.А.Абдурахмонов 
ФОЙДАЛИ ҚАЗИЛМАЛАР ФАНИДАН 
 
 
 ҚИСҚАЧА МАЪРУЗАЛАР МАТНИ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ТОШКЕНТ-2012 
 

---

КИРИШ 
Ўзбекистон Республикаси ҳудудида турли минерал хом ашёларидан ташкил 
топган кўплаб фойдали қазилма конлари жойлашган. Бу конларни қидириб топиш, 
қазиб олиш ва қайта ишлаш саноати республика иқтисодиётида етакчи ўринлардан 
бирини эгаллайди. Бугунги кунда геология-қидирув ходимлари олдида турган 
долзарб вазифалардан бири бозор иқтисоди шароитида ер ости бойликларидан ҳар 
тарафлама тўлароқ ва оқилона фойдаланишни таъминлаш ҳамда халқимиз 
манфаатлари йўлида унумли фойдаланишдир. Республика геологлари шу шарафли 
вазифани муваффақият билан бажариш мақсадида геология-қидирув ишларини 
кучайтириб, фойдали қазилмалар таълимотини янги поғоналарга кўтардилар 
Фойдали қазилма конларининг ҳосил бўлиш шароитлари, хусусиятлари ва 
жойланиш қонуниятларини геологиянинг асосий тармоғларидан бири бўлмиш 
фойдали қазилма хақидаги таълимот ўрганади. Фойдали қазилма конлари ҳақидаги 
таълимот, ер бағрида содир бўладиган жараёнларнинг махсули – конларни 
ўрганади. Бу таълимотнинг асосий вазифаси фойдали қазилма конларининг хосил 
бўлиши ва ер шарида тарқалиш қонуниятларини ўрганишдир. 
Фойдали қазилма конларининг пайдо бўлишини тўғри аниқлаш, геологик 
қидирув ишлари олиб боришдан тортиб, то маъданлардан фойдали минерал ва 
элементларни ажратиб олишга доир кўп маблағ сарфлаб бажариладиган ишларни 
самарадорлигини оширишдаги асосий омилдир. 
Фойдали қазилмалар конлари таълимотининг ривожланиши геологик 
қидирув ва қазиб олиш пайтида, шунингдек, махсус илмий текшириш ишлари 
оқибатида тўпланган маълумотларга боғлиқ. Фойдали қазилма конларини ҳар 
тарафлама ўрганишда минералогия, геохимия, петрография, стратиграфия, 
геофизика каби геологик ва кимёвий, физика, математика каби аниқ фанларнинг 
ютуқларидан фойдаланилади.