Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил

Шу маънода, 
миллий ғоя ва маънавият асослари туркумига 
кирувчи фанларни фақат шу фанни ўрганиш асосидагина эгаллаш 
мумкин деб қараш бир томонлама ва нотўғри тасаввурдир. Аксинча, 
миллий ғоя ва маънавият асослари туркумига кирувчи фанлар билан 
барча фанлар, хусусан, ижтимоий, аниқ ва табиий фанлар узвий
боғлиқ.
Бу фанларнинг қандай ғояга асосланиши, уларни ўқитиш асосида 
ѐшлар онги ва ишончига, қалбига қандай ғоялар сингдирилиши ҳар 
қандай жамият учун аҳамиятлидир. Айниқса, мустабид тузум даврида бу 
фанларни ўта мафкуралаштириб, халқлар, мамлакатлар ва миллатлар 
тақдирига, унинг ривожланиш йўли, миллий-маданий меросига, 
қадриятларига 
ҳам 
―синфий‖ 
манфаатлар 
―коммунистик 
ғоя‖ 
талабларидан келиб чиқиб ѐндашилганлигини аниқ ҳисобга олиш керак. 
Натижада, Ўзбекистон халқи ҳаѐти, тарихи ―ўзга халқлар тарихи‖ни 
ўрганишдан иборат бўлиб қолганди. Миллий маданият, қадриятлар 
ўрнида сохта байналминаллаштирилган, моҳиятан миллийликни эътироф 
этмайдиган, миллий қадриятлардан бегона шаклан миллий, мазмунан 
социалистик бўлган принципга бўйсундирилган эди. Бутун таълим ва 
тарбия, фан ва илмий муассасалар, маданий-маърифий ишлар, адабиѐт ва 
санъат, ижод учун ―социалистик реализм‖ муҳим мезонга айланган, 
тўғрироғи, айлантирилган эди. Шунга жавоб бериш ва шунга амал 
қилиниши шарт эди. Бу барча ижтимоий-гуманитар фанларнинг бир хил 
қолипга солинишига, ягона коммунистик ғоя ва мафкуранинг 
тарғиботчисига айланишига олиб келди. Оқибатда, ижтимоий-сиѐсий 
фанлар ривожланишдан тўхтади. Фанларнинг эркин ривожланмаслиги 
оқибатида уларнинг самарадорлиги кескин пасайиб борганлиги маълум. 
Бугун миллий ғоя ва маънавият асослари туркумига кирувчи 
фанларнинг бошқа фанлар билан муносабати тўғрисида фикр 
юритилганда, аввало, миллий ғоянинг коммунистик ғоя принципларидан 
туб фарқини ҳисобга олиш муҳим аҳамиятга эга. Айни пайтда, фикрлар 
хилма-хиллиги, ғоялар хилма хиллиги принципига асосланиш, халқнинг 
миллий-маданий мероси ва қадриятларига таяниши ҳамда умумбашарий 
принципларни эътироф этиш қоидаси фанларнинг ривожи учун кенг 
имконият беради 
Иккинчидан. ҳар бир фан йўналишлари (соҳалари) орқали миллий 
истиқлол ғояси негизларини билиб олиш мумкин. Масалан, миллий 
истиқлол ғоясининг тарихий негизларини – тарих орқали, ҳуқуқий 
жиҳатларини – давлат ва ҳуқуқ асослари, иқтисодий асосларини – 

---

75 
иқтисод, диний асосларини – диншунослик, адабюий мерос билан 
боғлиқ жиҳатларини адабиѐт орқали ўрганиш ўқувчиларнинг онги ва 
шуурига миллий ғояни чуқур сингдириш, уларнинг ишонч ва эътиқодига 
айлантириб боришга ѐрдам беради. Бошқа фанлар ҳам ўз предмети, 
мақсад ва вазифалари билан шу муштарак мақсадга хизмат қилиши 
табиий.