Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил

5.2.
 
Мустақил иши бўйича маслаҳатларни ташкил этиш тартиби
Мутахассислар тайѐрлаш тизимини тубдан қайта қуришда, ўқув-тарбия 
жараѐнининг аҳамиятини оширишда талабаларнинг мустақил ишлари муҳим 
ўрин эгаллайди. Таҳлиллар шуни кўрсатадики, мустақил ишлар деганда 
шундай ўқув фаолияти тушуниладики, унда билимлар эгалланиши билан 
бирга, кўникмалар шакллантириш ҳам мустақил ташкил этилиши 
таъминланади. Бу эса амалиѐтда хусусий-дидактик мақсадларга боғлиқ 
равишда 4 та мустақил иш типида амалга ошади. 
Олий мактаб талабасида мустақил мустақил таълим олиш малака 
кўникмаларини 
шакллантириш 
ишларини 
режали 
ва 
аста-секин 
мураккаблаштириш, юқорилаб борадиган босқичлар (даражалар) шаклида 
ташкил этиш мақсадга мувофиқ. Бу жараѐн кўп қаватли бинонинг юқори 

---

117 
қаватларига зинапоялар орқали кетма-кет, изчил чиқиб борилгани синнгари 
содир бўлади. Талабанинг мустақил таълим олиши босқичли (даражали) 
ташкил этилганда, масалан, қуйи курсларда – 
биринчи босқичида
мустақил 
ишлар репродуктив даражада, яъни профессор-ўқитувчининг топшириғи ва 
кўрсатмасига биноан бажарилади; 
иккинчи босқичда
- юқорироқ - маҳсулдор 
даражада масалан, танланган мавзу бўйича дарс ишланмаси лойиҳасини 
тайѐрлаш каби мустақил ишлар шаклида; 
учинчи босқичда
– яна юқорироқ – 
маҳсулдор, эвристик даражада, қисман ижодий изланишни талаб этадиган
мустақил ишлар доирасида; ва ниҳоят 
тўртинчи
– энг юқори ижодий 
характердаги мустақил ишлар даражасида ташкил этилиши мумкин. 
Олий мактабда талабаларнинг мустақил таълимни режали ва босқичли
ташкил этилиши ундан кўзда тутилган таълим мақсадларини рўѐбга
чиқаришга, бўлажак мутахассисларнинг ижтимоий-гуманитар ва касбий 
тайѐргарлиги 
даражасини 
юқори 
кўтаришга, 
таълим-тарбиянинг 
саммарадорлигини оширишга хизмат қилади.
Маъруза тингланиши вақтида ундаги айрим назарий масалаларни 
тушуниб олиш қийин бўлиши мумкин
. 
Маъруза жараѐнида тушуниш қийин 
бўлган, ноаниқ жойларни белгилаб қўйиш, маърузадан кейин мустақил 
ишлаш, китоб ўқиш, алоҳида суҳбатлар, маслаҳат (консультация)лар 
ѐрдамида ўзлаштиришнинг юқорироқ доирасида эгаллаш лозим.
Мустақил ишларни самарали ташкил этишнинг асосий шартлари 
қуйидагилардан иборат: 

мустақил ишларнинг илмийлиги, унинг тадқиқий характери;

мустақил равишда ўз билимларини янада ошириб боришга бўлган 
эҳтиѐжнинг шаклланиши;

мустақил ишлар вазифаларини индивидуаллаштириш;

мустақил ишларни ташкил этишга методик раҳбарлик қилиш.
Олий мактабдаги ўқув жараѐни