Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил

Аудиториядан ташқарида бажариладиган мустақил ишлар 
1. Конспектлаштириш. 
2. Адабиѐтлардан реферат тузиш. 
3. Китоб ва мақолаларга аннотaция ѐзиш. 
4. Доклад, реферат ва назорат иши.
Мутахассислар тайѐрлаш тизимини тубдан қайта қуришда, ўқув-
тарбия жараѐнининг аҳамиятини оширишда талабаларнинг мустақил ишлари 
муҳим ўрин эгаллайди.
Мустақил таълимнинг турлари. 
Педагогикага оид адабиѐтларда мустақил ишларнинг қуйидаги 
турлари қайд қилинади: 

намуналар бўйича мустақил ишлар; 

реконструктив-вариатив; 

эвристик (қисман, ижодий);
 

ижодий тадқиқот.
 
Намуналар бўйича мустақил ишлар
типик вазифаларни, турли 
машқларни намуна асосида ечишдир. Улар материални ўзлаштиришга омил 
бўлади, лекин талабаларнинг ижодий фаоллигини ўстирмайди. 
Реконструктив-вариатив мустақил ишлар
нафақат билимларнинг 
амалий тавсифномасини, балки билимлар тузилмасини қайта ишлаб 
чиқишни, масала, муаммони ечишда мавжуд билимларни жалб қилишни 
кўзда тутади. 
Эвристик мустақил ишлар
маъруза, лаборатория, амалий 
машғулотлар, семинарларда қўйилган айрим масала, муаммоларни ҳал 
қилиш билан боғлиқдир. Тадқиқий мустақил ишлар тадқиқот муаммосини 
кўра олиш мала-касини, уни мустақил ифодалай олиш, фаразни белгилаб 
олиш, муаммонинг ҳал šилиниш режасини ишлаб чиқиш, уни ҳал қилишни 
мўлжаллайди. 
Ижодий тадқиқот ишлари
. Бундай ишларда вазифа муаммоли 
вазиятнинг юзага келишини тақозо қиладиган шароит яратишдан иборат 
бўлади. Талаба ўз фаолиятида тайѐр намуналардан озод бўлган ҳолда 
масаланинг ҳал қилиниш йўлларини қидиради, тадқиқ қилади. Бундай ишлар 

---

97 
сирасига эксперимент қўиш, жиҳозлар, макетлар ва дастгоҳларни лойиҳалаш 
билан боғлиқ бўлган вазифалар киради. 
Мустақил ишни ташкил қилишнинг иш тартибини белгилаш катта 
аҳамиятга эга. Мустақил ишларни бажариш учун вақтни семестр давомида 
кунлар бўйича тақсимлаш, уни ратсионал ташкил қилишнинг муҳим 
принципи, қоидаси ҳисобланади. Гоҳ умуман дарс тайѐрламай, гоҳ ҳаддан 
ташқари шошиб, шиддат билан, айниқса семестр якунига яқин семестр 
давомида қолдирган, бажармаган ишларни тезда бажаришга ҳаракат қилиши 
ижобий натижа бериши қийин. Бу талабанинг меҳнати самарадорлигини, 
қилган ишидан қониқиш ҳиссини пасайтиради. Одатда талабанинг кун 
тартибини дарс жадвали белгилайди. Лекин кўп нарса талабанинг ўзига ҳам 
боглиқ. Масалан: доклад, реферат, назорат иши, семинар дарсига 
тайѐрланиш ҳар ҳафтада маълум вақт ажратилиб, мунтазам равишда олиб 
борилмаса, кутилган натижа бермайди.